Materiały edukacyjne przygotowane w projekcie „Cybernauci”
„Cybernauci – kompleksowy projekt kształtowania bezpiecznych zachowań w sieci” to projekt szkoleniowy, którego głównym celem jest podniesienie poziomu bezpieczeństwa korzystania z sieci przez dzieci i młodzież, a także ich rodziców, opiekunów i nauczycieli.
Poniżej przedstawiamy wszystkie materiały edukacyjne przygotowane w ramach projektu:
- scenariusze zajęć dla nauczycieli
- komiksy dla dzieci i młodzieży
- quiz wiedzy dla rodziców
- program szkolenia w ramach projektu Cybernauci – podstawowe scenariusze warsztatów
Scenariusze zajęć
Scenariusze dla klas 1-3
- Gdy wydarzy się coś niepokojącego – Zajęcia są zaproszeniem uczestniczek i uczestników do świata internetu, który jest z jednej strony ciekawy i kolorowy, a z drugiej strony czai się w nim także mnóstwo sytuacji, które mogą być niepokojące lub nawet groźne. Internetowi podróżnicy dowiedzą się, jak odróżniać jedne od drugich; wezmą udział w czerwono-zielonym głosowaniu; w strofach wiersza odkryją, do kogo mogą zwrócić się o pomoc, gdy w sieci wydarzy się coś niepokojącego; a przed zgubną wiarą w internetowe reklamy przestrzeże ich jakże mądra historyjka o Zosi i Janku, który gorzko się rozczarował.
- Regulamin w internecie – Regulaminy pojawiają się w wielu sytuacjach; czasem tracimy czujność i nie zapoznajemy się z ich treścią, akceptujemy je automatycznie, nie zważając na ewentualne konsekwencje. Lekcja pokazuje uczestnikom i uczestniczkom, czym są regulaminy, gdzie możemy je spotkać w różnych sytuacjach rzeczywistych, ale także w świecie wirtualnym. Podczas kolejnych aktywności uczestniczki i uczestnicy dowiadują się, jak ważna jest świadoma akceptacja regulaminów i jakie konsekwencje mogą wiązać się z ich nieprzestrzeganiem.
- Internetowa sieć – Uczestniczki i uczestnicy będą mieli okazję odkryć, czym dokładnie jest tak rozpowszechniony w dzisiejszych czasach internet, zaznajomić się z najpopularniejszymi drogami „dostarczania” internetu do urządzeń, z których korzystamy, a także stworzyć własną makietę sieci internetowej.
- Co mi dają aplikacje? – Czy uczestniczkom i uczestnikom uda się rozwiązać aplikacyjny rebus i odgadnąć tym samym temat zajęć? Czym są tajemnicze aplikacje i do czego mogą być przydatne? Co zrobić, gdy przyjdzie nam zetknąć się z aplikacją do twórczego przerabiania zdjęć? Czy może z tej nowej, komputerowej przygody powstać unikatowy fotograficzny prezent? Na te i wiele innych pytań postarają się odpowiedzieć uczestnicy i uczestniczki zajęć „Co mi dają aplikacje?”.
- Co się dzieje z moimi danymi – Lekcja koncentruje się wokół tematu danych osobowych, wyjaśnia, czym są. Uczestnicy i uczestniczki dowiadują się, że to nie tylko takie informacje jak imię, nazwisko czy numer pesel, ale także na przykład „ciasteczka”, które pozwalają na naszą identyfikację w internecie. Ponadto nasze dane mogą być gromadzone i używane do różnych celów, dlatego tak ważna jest świadomość, które z nich chcemy udostępnić.
- Zasady w sieci – Lekcja pokazuje, że te same zasady obowiązują nas w życiu codziennym i w internecie, wszędzie mogą nas także spotkać sankcje za ich nieprzestrzeganie. Uczestnicy i uczestniczki spotykają Cyberbohatera, który pomaga w zrozumieniu, po co są zasady i jak możemy się sprzeciwiać ich łamaniu.
wróć na górę
Scenariusze dla klas 4-6
- Współczesny list – Z pewnością większość uczestniczek i uczestników korzysta lub będzie w przyszłości korzystać z komunikacji przez pocztę mailową. To dobry powód, by wiadomości na jej temat znalazły się już dziś w centrum zainteresowania wszystkich uczestniczek i uczestników. Sprawdzimy, co wiedzą o komunikacji mailowej i na ile uda im się uzupełnić swoje wiadomości dzięki historyjce o tym, jak założyć skrzynkę w mailowej poczcie. Czy potrafią rozpoznać różnice pomiędzy mailami, które można bez obawy otworzyć i przeczytać, a tymi, których nigdy nie powinno się otwierać? Czy sami potrafią tworzyć bezpieczne maile? Na te i wiele innych pytań uczestnicy i uczestniczki znajdą odpowiedź podczas zajęć o nowoczesnym liście.
- Ograniczenie dostępu do informacji – Nadzór w sieci jest zjawiskiem wszechobecnym. Jednak nie do końca zdajemy sobie sprawę, że informacje, które przekazujemy za pomocą nowych technologii, mogą być sprawdzane lub blokowane przez osoby trzecie. Lekcja pokazuje, że komunikacja przez internet zakłada istnienie pośrednika. Jego rola może godzić w nasze prawo do wolności słowa, ale w pewnych sytuacjach chroni dobra osobiste użytkowników.
- Zakupy w sieci – Coraz częściej korzystamy z zakupów przez internet, doceniając ich szybkość i wygodę. Podczas lekcji uczestnicy i uczestniczki będą mieli okazję zobaczyć różnice między zakupami on-line a tymi dokonywanymi osobiście. Zobaczą krok po korku oczami ich rówieśnika, jak można z pomocą osoby dorosłej zrobić takie zakupy. Przekonają się także, że chociaż wszystko odbywa się wirtualnie, to nadal jednak płacimy prawdziwymi pieniędzmi.
- Co się kryje w internecie – Czym właściwie jest internet? Jak działa? Co to są bity i bajty? Jakim językiem posługuje się internet i dlaczego potrzebuje do komunikacji z komputerami całych szeregów zer i jedynek? Na te i jeszcze kilka trudnych pytań uczestniczki i uczestnicy zajęć zdobędą – jak się okaże – wcale nie tak trudne odpowiedzi.
- Gdy coś mnie niepokoi – Przed uczestniczkami i uczestnikami zajęć niełatwy, ale jakże ważny temat cyberbullyingu. Zapoznają się z tym zjawiskiem poprzez krótki dziennik kolegi Arka, który, jako nowy w klasie, musiał się uporać z wieloma niepokojącymi sytuacjami. Dowiedzą się także, jaki sposób myślenia może przyjąć sprawca cyberbullyingu, a jaki sama ofiara. Ich rolą będzie także odpowiedzenie na pytanie, jaka jest rola świadka takich działań – czego nie powinien on, a co może w tej sytuacji zrobić.
Scenariusze dla klas 7-8
- Sposoby reagowania na sytuacje zagrażające w sieci – Przed uczestniczkami i uczestnikami niełatwy, ale jakże ważny temat cyberprzemocy. Analizując różne formy tego zjawiska, będą mieli za zadanie stworzenie listy sposobów reagowania na sytuacje zagrażające, z którymi mogą się spotkać podczas korzystania z internetu. Dowiedzą się także, jaki sposób myślenia może przyjąć sprawca takich działań, a jaki sama ofiara. Ich rolą będzie też odniesienie się do osoby świadka cyberprzemocy i odpowiedzenie na pytanie, czego nie powinien on, a co może w tej sytuacji zrobić.
- Jak wzmocnić swoją prywatność – Lekcja pokazuje, że prywatność jest wartością, o którą należy dbać. Warto zatem świadomie nią zarządzać i wybierać adekwatne kanały przekazu informacji na swój temat lub na temat innych. Podczas zajęć uczestnicy i uczestniczki odkrywają, że tak naprawdę trudno jest w pełni zachować prywatność w internecie, ale istnieją sposoby, dzięki którym można ją wzmocnić.
- Struktura architektoniczna internetu – Uczestniczki i uczestnicy wyruszą wspólnie drogą, jaką przebiega łączność internetowa. Będzie to podróż przez całą architektoniczną strukturę internetu. Drogowskazem na kolejnych etapach wędrówki będzie mini-słownik haseł i definicji związanych z internetowym przekazem informacji, a punktem kulminacyjnym prezentacja, która trafiłaby do każdego odbiorcy, nawet tego najbardziej wymagającego, a więc dziecka.
- Zainstaluj, czyli…? – Zajęcia są zaproszeniem do Wielkiego Aplikacyjnego Turnieju. Uczestniczki i uczestnicy będą mieli okazję zmierzyć się w czterech kategoriach: zanim zainstalujesz, plusy, minusy aplikacji oraz bezpieczeństwo. Zadania w każdej z kategorii będą wymagały zdobycia wiedzy związanej z różnymi aspektami korzystania z aplikacji. Za punkty zaś posłużą litery, z których przy odrobinie szczęścia wszyscy gracze będą mogli ułożyć podsumowujące zajęcia hasło.
Scenariusze dla szkół ponadpodstawowych
- Nadzór w sieci – W świecie wirtualnym nie jesteśmy anonimowi: świadomie lub nie pozostawimy informacje, które mogą być wykorzystywane również przeciwko nam. Uczestnicy i uczestniczki podczas lekcji będą mogli zobaczyć, do jakich celów może być użyta ich indywidulana aktywność w internecie oraz jak można chronić swoje dane.
- „Warstwowy model internetu„: – https://cybernauci.edu.pl/wp-content/uploads/2018/06/warstwowy-model-internetu.zipPrzed uczestniczkami i uczestnikami przygoda z warstwowym modelem internetu. Przejdą przez wszystkie warstwy, rozgryzając rządzące nimi protokoły i dowiedzą się tym samym, czym jest kapsułkowanie. Droga, w którą wyruszą, prowadzić będzie od szczytu warstwowej budowli na sam dół, gdzie drzwi internetu stoją otworem dla każdej, nawet najdłuższej wiadomości mailowej.
- Gdy ktoś wykorzysta moją nieuwazność – Uczestniczki i uczestnicy będą mieli okazję w nowy sposób spojrzeć na cyfrowy wizerunek, który budujemy lub chcielibyśmy zbudować w sieci. Okiem krytyka przyjrzą się przykładom rozmaitych publikacji, których autorzy nie zachowali należytej ostrożności, zanim zdecydowali się umieścić w sieci informacje czy swoje zdjęcia. Zastanowią się, jakie mogłyby ich czekać przykre konsekwencje i dowiedzą się, co można zrobić, gdy już ktoś znajdzie się w takiej trudnej sytuacji.
- Bankowość elektroniczna – Coraz więcej osób, posiadając konto w banku, nie wyobraża sobie braku dostępu do niego przez internet. Codziennością jest dla nas korzystanie z bankomatów czy płatności kartą. Podczas lekcji uczestnicy i uczestniczki poznają wady i zalety korzystania z bankowości elektronicznej, dowiedzą się, jak bezpiecznie z niej korzystać i jak uchronić się przed próbami wyłudzania danych.
Komiksy dla dzieci i młodzieży
Komiksy dla uczniów klas 1-6
- Cybermisja na Marsa odc. 1 – Adrian i Mariola wyruszają z cybermisją na Marsa. Towarzyszy im Kajtek, dzieki umiejętnościom którego dzieci mają stały dostęp do internetu i jego zasobów. Jakie przygody ich spotkają? Przekonajcie się sami!
- Cybermisja na Marsa odc. 2 – Dzieci docierają do zamku marsjańskiej królowej, która jest zachwycona możliwością poznania ziemskiej technologii, jaką jest internet. Adrian, Mariola i Kajtek uczą królową, jak bezpiecznie korzystać z sieci. I wy poznajcie podstawowe zasady, które wcale nie są trudne.
- Cybermisja na Marsa odc. 3 – Królowa zostaje pierwszą pozaziemską użytkowniczką social media. Jak powinna korzystać z portali, aby czuć się bezpiecznie? Myślicie, że Mariola, Adrian i Kajtek dadzą jej dobre wskazówki?
- Cybermisja na Marsa odc. 4 – Marsjańska roślinność została zaatakowana przez złośliwą zarazę! Jak ją uleczyć? Ta sytuacja daje dziecom okazję do wyłtumaczenia królowej, czym są wirusy komputerowe i jak się przed nimi bronić. A wy wiecie?
- Cybermisja na Marsa odc. 5 Królowa bardzo lubi malować obrazy i chciałaby dzielić się swoją twórczością z innymi. Jak można to robić w internecie? Zobaczcie sami.
- Cybermisja na Marsa odc. 6 – Adrian, Mariona i Kajtek mogą już wracać na Ziemię. Wykonali swoją misję, pokazali Marsjanom, czym jest internet i jak korzystać z niego bezpiecznie. To była wspaniała podróż!
wróć na górę
Komiksy dla uczniów klas 7-8 i szkół ponadpodstawowych
- Bądź bezpieczny w sieci odc. 1 – Adrian i Mariola przenoszą się w czasie. Spotykają Mikołaja Kopernika, którego zadziwiają opowieścią o możliwościach technologii mobilnych i internetu.
- Bądź bezpieczny w sieci odc. 2 – Adrian założył bloga, na którym umieszcza zrobione przez siebie fotografie. Robi zdjęcia wielu osobom, ale nie zawsze pamięta poinformować o tym, że fotografie upublicznia na blogu. Z komiksu dowiecie się, jak prezentować sobą twórczość w internecie i postępować zgodnie z prawem.
- Bądź bezpieczny w sieci odc. 3 – Mariola obawia się, że ktoś włamał się na jej konto bankowe. Po konsultacji z tatą, dzwoni do obsługi klienta swojego banku, aby ustalić, co się stało. Dowiaduje się, jak powinna chronić swoje konto i dbać o bezpieczeństwo podczas dokonywania płatności elektronicznych.
- Bądź bezpieczny w sieci odc. 4 – Usiądźcie przy fontannie razem z Mariolą i Adrianem i dowiedzcie się, jakie zabezpieczenia stosować, aby czuć się pewnie w internecie. Mariola powie wam, jakie hasła są bezpieczne, a od Adriana dowiecie się, jakie korzyści i zagrożenia płyną z korzystania z chmury.
- Bądź bezpieczny w sieci odc. 5 – Adrian i Staszek starają się o staż, który zapewni im ciekawe doświadczenia zawodowe. Oczekują na rozmowę kwalifikacyjną, podczas której dowiedzą się, jak ważne jest odpowiedzialne kształtowanie swojego wizerunku, również w sieci.
wróć na górę
Program szkolenia w ramach projektu Cybernauci – podstawowe scenariusze warsztatów
Warsztaty dla uczniów i uczennic klas 1-3
Tajemne moce komputera
Prezentacja
Warsztaty dla uczniów i uczennic klas 4-6
Mój wizerunek w internecie
Internet. Jak bezpiecznie bawić, uczyć się i komunikować
Prezentacja
Warsztaty dla uczniów i uczennic klas 7-8
Komunikacja zapośredniczona
Karta pracy
Wizerunek w internecie
Prezentacja
Załącznik Profile
Prawa autorskie i wolne licencje
Prezentacja
Załącznik Definicje
Załącznik Quiz
Warsztaty dla uczniów i uczennic szkół ponadpodstawowych
Internet jako e-portfolio
Załącznik Jakim blogerem jesteś?
Załącznik Przykładowe CV
Załącznik Profile
Internet jako ułatwiacz codzienności
Załącznik Definicje.
Załącznik Słownik pojęć – wycinanka
Warsztaty dla rodziców i opiekunów
Moje dziecko a Internet
Prezentacja
Cyfrowe narracje. Zróbmy coś razem
Przegląd e-zagrożeń
Prezentacja
Internet: pozytywny i negatywny
wróć na górę
Warsztaty dla nauczycieli i nauczycielek i innych pracowników szkół
Internet w życiu uczniów klas 1-3
Prezentacja.
Moi uczniowie bezpieczni w sieci
Prezentacja
Przegląd e-zagrożeń
Prezentacja
Szanse i zagrożenia cyberprzestrzeni
Prezentacja
Załącznik Ułatwiacz codzienności
Załącznik Od czego zależą przekazy…
Załącznik Quiz
wróć na górę
„Cybernauci – kompleksowy projekt kształtowania bezpiecznych zachowań w sieci” to projekt szkoleniowy realizowany przez fundację Nowoczesna Polska w partnerstwie z Collegium Civitas. Projekt jest finansowany ze środków Ministra Edukacji Narodowej i został objęty honorowym patronatem przez Ministerstwo Cyfryzacji, Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka oraz Ośrodek Rozwoju Edukacji. Aby dowiedzieć się więcej o działaniach w ramach programu „Cybernauci” zapraszamy na stronę: cybernauci.edu.pl