Lekcję rozpocznij od kilku scenek dramowych. Poproś, aby dzieci wyobraziły sobie, że są na dworcu. Kolejne, wybierane osoby powinny odegrać scenki, np. kupowanie biletu, pytanie o peron, pytanie konduktora o wagon, przywitanie innych pasażerów w przedziale, poproszenie o włożenie bagażu na miejsce itp. Aby ułatwić dzieciom zadanie, możesz przynieść na lekcję rekwizyty. Podpowiadaj i koryguj ewentualne błędy.
45m
Bez Internetu
Ta lekcja jest częścią tematu Edukacja varsavianistyczna na poziomie szkoła ponadgimnazjalna.
Jak zmieniła się Warszawa? O dworcu dawniej i dziś
wróć do spisu treściWiedza w pigułce ?
Pomysłodawcą budowy Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej był hr. Henryk Łubieński, wiceprezes Banku Polskiego. Kolej miała pomóc w rozwoju produkcji zakładów przemysłowych Zagłębia. Początkowo rozważano trakcję konną, ale zdecydowano się na parowozy. Pierwszy oficjalny przejazd linią odbył się 14 czerwca 1845 roku. Obejmował odcinek od Warszawy do Grodziska Mazowieckiego. Do granicy Królestwa Polskiego, w Maczkach, po raz pierwszy pociąg dojechał w 1848 roku. Aby dojechać do Wiednia, należało się przesiąść cztery razy.
Kolej od początku cieszyła się dużym zainteresowaniem publiczności. Można było podróżować w wagonach czterech klas. Pierwsza oferowała komfortowo wyposażone przedziały dla kilku osób. W drugiej w jednym przedziale mieściło się więcej osób. W trzeciej podróżni siadali na drewnianych ławach w wagonie bez przedziałów. Wybierając podróż czwartą klasą, pasażerowie musieli usiąść na podłodze. Siłę pociągową zapewniały parowozy produkcji angielskiej i niemieckiej, początkowo opalane drewnem, a później już węglem.
W Warszawie pociągi ruszały z Dworca Wiedeńskiego. Dworzec został zaprojektowany przez Henryka Marconiego i wybudowany w latach 1844-45. Stanął wzdłuż Alei Jerozolimskich. Był to bardzo długi, 162-metrowy budynek. Rozciągał się od ul. Marszałkowskiej do wylotu ul. Poznańskiej. Na obu końcach dworca stały wieże. Z głównym korpusem były połączone odcinkami murów. Mówiono, że architekt ukształtował dworzec na podobieństwo dwóch lokomotyw sczepionych tyłami z centralnym tendrem, czyli wagonem do przewozu opału i wody do kotła. Jednocześnie środkowy korpus dworca wyraźnie nawiązywał do wczesnorenesansowych pałaców rodem z Florencji czy Rzymu. W budynku znajdowała się hala kasowa, bagażownia, biura zarządu oraz salon dla VIP-ów. Podróżni mogli także skorzystać z poczekalni, restauracji i bufetów – w zależności od klasy biletu, który posiadali.
Ze względu na rosnący ruch pociągowy dworzec wymagał rozbudowy. Najpierw dostawiono do istniejącego korpusu parterowe pawilony. Następnie wybudowano nowe dworce: Przyjazdowy, zwany później Głównym, Odjazdowy i właściwy Dworzec Główny. Po uruchomieniu Dworca Głównego – w latach trzydziestych – częściowo rozebrano Dworzec Wiedeński. W czasie II wojny światowej w Dworzec uderzyły bomby, w wyniku czego został całkowicie wyburzony.
wróć do spisu treściPomysł na lekcję ?
Uczestnicy i uczestniczki poznają historię Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Będą porównywać architekturę dawnego i współczesnego warszawskiego dworca. Zobaczą też na mapie, gdzie znajdowały się oba dworce i napiszą pocztówkę z symbolem Warszawy.
Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
- próbują tworzyć opowieści na podstawie zdjęcia, dopowiadają przedstawioną historię;
- wiedzą, w jaki sposób zdjęcie/rysunek ilustruje informacje;
- wiedzą, gdzie znajduje się dworzec w Warszawie i gdzie znajdował się w XX wieku oraz potrafią opisać architekturę obu miejsc;
- znają symbole związane z Warszawą;
- pracują metodą dramy, rozwijając wyobraźnię.
Przebieg zajęć
1.
2.
Pokaż zdjęcia współczesnego dworca w Warszawie (ODT, DOCX). Dzieci opisują wygląd dworca, używając takich sformułowań jak np.: duży budynek, dach na filarach, nowoczesne perony, oświetlenie, rozkład jazdy wyświetlany elektronicznie itp. Celem ćwiczenia jest wzbogacenie zasobu leksykalnego; osoba prowadząca pomaga, podpowiadając i zadając dodatkowe pytania.
3.
Opowiedz o tym, jak powstała Kolej Warszawsko-Wiedeńska w XIX w. („Wiedza w pigułce”). Pokaż zdjęcia (ODT, DOCX) i mapę Warszawy (dzieci powinny dostrzec różnice w umiejscowieniu dworca dawniej i dziś – podaj ulice, przybliż lokalizację dworców). Dzieci mogą również opisywać różnice architektoniczne między dawnym dworcem a dzisiejszym. Zapytaj, z czym kojarzy im się dawny budynek dworca i współczesny (ćwiczenie rozwijające wyobraźnię).
4.
Rozdaj dzieciom wydrukowane zdjęcia Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej (format pocztówki) - karta pracy ”Pocztówka z dworcem” (ODT, DOCX) i poproś, aby napisały kartki do rodziny, przyjaciół, kolegów lub koleżanek z pozdrowieniami z Warszawy (młodsze dzieci mogą narysować na odwrocie jakiś symbol Warszawy, np. herb, samą Syrenkę, obiekt, który im się z tym miastem kojarzy).
5.
Razem z dziećmi przygotuj wystawę przygotowanych przez nie pocztówek. Powieście kartki w widocznym miejscu. Zaproś wszystkie dzieci do obejrzenia wystawy.
Ewaluacja
Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:
- potrafią opowiadać historię na podstawie zdjęcia?
- wiedzą, czym była Kolej Warszawsko-Wiedeńska?
- opisują współczesny dworzec w Warszawie i wskazują jego lokalizację?
- znają symbole Warszawy?
Opcje dodatkowe
Jeśli masz więcej czasu, możesz pokazać dzieciom zdjęcia przedstawiające ludzi w XIX wieku, ich stroje, modę itp. Możesz wykorzystać wirtualne wystawy Piękna niewiasta. Moda kobieca w polskich czasopismach XIX-wiecznych ze zbiorów BUW oraz Fashionable, dandys, elegant Moda męska w XIX i na początku XX wieku w czasopismach ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie
wróć do spisu treściMateriały ?
- Zdjęcia współczesnego dworca w Warszawie (ODT, DOCX)
- Zdjęcia Dworca Wiedeńskiego w Warszawie (ODT, DOCX)
- Karta pracy ”Pocztówka z dworcem” (ODT, DOCX)
Zadanie dla ucznia ?
Ciekawszą wersją ćwiczenia nr 4 jest wykonanie go na komputerach. W tym celu poproś, aby dzieci przygotowały w domu kartki/pocztówki z pozdrowieniami w dostępnym im programie graficznym.
Czytelnia ?
- miesięcznik „Stolica”, nr 6/2015 – wydanie specjalne, w całości poświęcone kolei Warszawsko-Wiedeńskiej