Media a prawa dzieckahttp://edukacjamedialna.edu.pl/lekcje/media-a-prawa-dziecka/sp1-3Anna Walczak
Joanna Góral - WojtalikPublikacja zrealizowana w ramach projektu Cyfrowa Przyszłość, dofinansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.course
2014/I/edukacja-polonistyczna/t3
2014/I/edukacja-wczesnoszkolna/c12014/I/edukacja-wczesnoszkolna/c2
2014/I/etyka/t1
2014/I/etyka/t2
2017/I-III/edukacja-polonistyczna/o1.12017/I-III/edukacja-polonistyczna/o1.22017/I-III/edukacja-społeczna/o1.2Fundacja Nowoczesna PolskaCreative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/xml2015-01-12polMedia a prawa dzieckaWiedza w pigułce
Po II wojnie światowej powstała nowoczesna koncepcja praw człowieka. Zakłada ona, że podstawową, naturalną i niezbywalną wartością jest godność jednostki. Prawa człowieka regulują kontakt obywatela z państwem. Ich przestrzeganie zapobiega m.in. dyskryminacji. Na tym przekonaniu oparte są przepisy wielu krajowych i międzynarodowych aktów prawnych, które nazywają i porządkują prawa człowieka. Do najważniejszych należą: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948) Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (1966) Europejska Konwencja Praw Człowieka (Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności 1953, w Polsce — 1993) Konwencja Praw Dziecka (1989) Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej (1997) Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych (ratyfikowana przez Polskę w 2012) Od czasu powstania tych dokumentów technologia bardzo rozwinęła się i zmieniła życie ludzi na całym świecie. Chociaż większość tych dokumentów nie odnosi się bezposrednio do istnienia nowych sposobów komunikacji, to należy przyjąć, że te same prawa człowieka obowiązują także w internecie. Szczególnie ważne, nie tylko w kontekście mediów, są następujące zapisy Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka: art. 12. Nie wolno ingerować samowolnie w czyjekolwiek życie prywatne, rodzinne, domowe, ani w jego korespondencję, ani też uwłaczać jego honorowi lub dobremu imieniu. art. 18. Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii. art. 19. Każdy człowiek ma prawo do wolności opinii i swobodnego ich wyrażania; prawo to obejmuje swobodę posiadania niezależnych poglądów, poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i poglądów wszelkimi środkami, bez względu na granice. art. 27. Każdy człowiek ma prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym społeczeństwa, do korzystania ze sztuki, do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw. Konwencja o prawach dziecka dotyczy osób poniżej 18. roku życia. Ten dokument także gwarantuje prawa do własnych poglądów i wyrażania ich (art. 12), swobody myśli, sumienia i wyznania (art. 14), swobodnego zrzeszania się (art. 15) oraz ochronę przed ingerencją w życie prywatne (art. 16). Zapewnia także dostęp do informacji (art. 17). Podobny katalog praw podstawowych znajduje się w Europejskiej Kownencji Praw Człowieka czy polskiej Konstytucji. Co z tego wynika? Nikt nie może ci mówić, jakie powinieneś mieć poglądy. Masz prawo być sam, kiedy tego chcesz. Twórz i korzystaj z internetu, aby dzielić się z innymi tym, co robisz.Pomysł na lekcję
Uczestnicy i uczestniczki dowiedzą się, że każde dziecko ma swoje prawa, których nikt nie może im odebrać - w kontekście mediów będzie to prawo do informacji, z którym łączą się m.in. prawo do swobodnej wypowiedzi czy wymiany informacji. Podczas zajęć rozwiążą szyfr znaków ukrywający wyraz „prawo”, posłuchają wiersza o swoich prawach i stworzą obrazkową gwiazdę pokazującą, czym jest prawo do informacji. Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
wiedzą, czym jest prawo;wiedzą, jakie są prawa dziecka;potrafią określić, z czym wiąże się prawo do informacji.Przebieg zajęć
Wręcz wszystkim uczestnikom i uczestniczkom wydrukowane szyfry i poproś, by postarali się odkryć, jakie słowo jest w nich zaszyfrowane (Materiał pomocniczy_Szyfr znakowy). Na tablicy narysuj kreseczki, na których zapisz kolejno okrywane litery. Stworzą one wyraz PRAWO. Zapytaj, co on oznacza. W razie potrzeby wyjaśnij, że to taki zbiór zasad, które mówią ludziom, jak postępować - co możemy robić, czego nie możemy oraz czego nikt nie może nam zabronić (np. odpoczynku, nauki, wyrażania swojego zdania).
10
praca indywidualna
tablica, kreda lub marker, wydrukowany Materiał pomocniczy_Szyfr znakowy (jeden dla każdego uczestnika i uczestniczki)
Powiedz, że istnieją różne prawa np. wymienione już prawo do odpoczynku czy prawo do pracy, które dotyczy dorosłych. Są także prawa dziecka, które każdy uczestnik i uczestniczka powinni znać. Przeczytaj wiersz „Dziecięce prawa”, a następnie odsłoń zapisane wcześniej na tablicy prawa, które zostały w nim wymienione (Materiał pomocniczy_Lista praw). Zatrzymaj się po każdym z nich i poproś uczestników i uczestniczki o powiedzenie własnymi słowami, jak rozumieją dane prawo.
15
rozmowa
tablica, kreda lub marker, Materiał pomocniczy_Lista praw
Zapytaj, kto strzegł prawa w bajkach o Dzikim Zachodzie i co zawsze nosił na piersi. Potwierdź, gdy padnie odpowiedź, że chodzi o szeryfa i jego odznakę w kształcie gwiazdy. Wręcz uczestnikom i uczestniczkom przygotowany wcześniej karton A2 z taką właśnie gwiazdą i napisami mówiącymi, z czym wiąże się prawo do informacji (Instrukcja dla osoby prowadzącej_Gwiazda szeryfa). Zapowiedz, że przyjrzycie mu się teraz dokładniej. Przeczytaj poszczególne informacje widniejące przy ramionach gwiazdy. Zapytaj, jak uczestnicy i uczestniczki je rozumieją (naprowadź na właściwą odpowiedź, jeśli będzie to konieczne). Następnie podziel ich na pięć grup i poproś, by narysowali obrazki ilustrujące każdą informację (jeden obrazek na każdą grupę). Zaproś reprezentantów grup do powtórzenia, z czym wiąże się prawo do informacji, i do zaprezentowania wyników pracy.
15
praca w grupach
kredki, flamastry, karton A2 z narysowaną gwiazdą i napisami przybliżającymi praktyczne aspekty związane z prawem do informacji, Instrukcja dla osoby prowadzącej_Gwiazda szeryfa
Wskaż wypisane na tablicy prawa i przypomnij krótko, o czym mówią (m.in. nikt nie może nas krzywdzić ani przymuszać do czegoś złego; nawet jeśli jeden z rodziców z nami nie mieszka, nikt nie może nam zabronić go czasem widywać; mamy prawo do nauki i informacji, a także do swoich tajemnic). Podkreśl, że każdy powinien na co dzień pamiętać o swoich prawach i korzystać z nich. Ważne jest także, by nie zapominać, że inni również posiadają te same prawa.
5
rozmowa
tablica z wypisanymi prawami dziecka
Ewaluacja
Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:
znają pojęcie prawa, jak również treść poszczególnych praw dziecka?rozumieją, że każde dziecko ma swoje prawa? potrafią określić, z czym wiąże się prawo do informacji? Opcje dodatkowe
Jeśli masz więcej czasu, zapytaj uczestników i uczestniczki o przykłady ilustrujące poszczególne aspekty prawa do informacji np. napisanie tekstu do gazetki szkolnej (prawo do swobodnej wypowiedzi) czy poinformowanie kolegów i koleżanki o ciekawym wydarzeniu (prawo do dzielenia się informacjami). Podziel uczestników i uczestniczki na pięć grup i zaproponuj wykonanie ilustracji do pozostałych praw. Poproś, by na koniec każda z grup powiesiła je w odpowiednim miejscu na liście widniejącej na tablicy. Możesz też przepisać listę praw na duży karton i poprosić o przyklejenie rysunków tak, by powstał kolorowy plakat praw dziecka, gotowy do powieszenia w widocznym miejscu w sali. Materiały
Materiał pomocniczy_Szyfr znakowy
Materiał pomocniczy_Lista praw
Instrukcja dla osoby prowadzącej_Gwiazda szeryfa
Zadanie dla ucznia
Uzupełnij luki:Gdy się rodzi mały człowiek, to od pierwszych chwil istnienia prawo ma do posiadania i nazwiska, i imienia. Gdyby nie mógł kiedyś mieszkać albo z tatą, albo z mamą, wciąż widywać ich ma prawo. No i kochać ich tak samo.nikt nie może bić i krzywdzić, czy wolności go pozbawiać, bo do życia bez przemocy także ma niezbyte prawa. Do tajemnic też ma prawo i do uczuć wyrażania. I nauki, i zabawy nikt nie może mu zabraniać.Słowniczek
prawa dzieckaCzytelnia
Konwencja o prawach dziecka, [PDF], Polski Komitet Narodowy Unicef, Warszawa, 2009 [6.06.2014], dostępny na Wolnych Lekturach: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/konwencja-o-prawach-dziecka.html