Normy w komunikacjihttp://edukacjamedialna.edu.pl/lekcje/normy-w-komunikacji/Głowacka, DorotaWaglowski, PiotrBaranowska, Joanna RutaPaszewska, WeronikaFundacja Nowoczesna PolskaPrawo w komunikacji i mediach – rodzaje, źródła i praktyka stosowania prawa w kontekście mediów
2012/III/WOS/c42012/III/WOS/c52012/III/WOS/t42012/III/WOS/t11Publikacja dofinansowana ze środków Trust for Civil Society in Central and Eastern Europe.course2012-11-09gimnazjum2017/IV-VIII/WOS/t4.12017/IV-VIII/WOS/t4.22018/LO/wos/t1.12018/LO/wos/t3.12018/LO/wos/t4.1Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/xmlpolNormy w komunikacjiWiedza w pigułceKomunikacja to przekazywanie informacji. Najczęściej nie tylko przekazujesz informacje, lecz także je odbierasz. Wtedy następuje wymiana informacji. Możesz być zarówno nadawcą, jak i odbiorcą informacji. Komunikatami, czyli nadawanymi informacjami, są nie tylko słowa, lecz także obrazy, zdjęcia, a nawet gesty czy spojrzenia (komunikacja niewerbalna).Każdą wymianą informacji między ludźmi rządzą pewne reguły. Zależą one od różnych czynników, takich jak: stopień zażyłości między rozmówcami (inaczej rozmawiasz z rodzicami, a inaczej z koleżanką), potrzeba zamanifestowania swojego zdania wobec świata (czasami chcesz napisać coś na transparencie, a czasami piszesz wiersz), kultura osobista, umiejętności, znajomość języków obcych. Część reguł wynika z tzw. norm społecznych. Mają one na celu zapewnić nam swobodę komunikowania, ale też określają pewne obowiązki wobec osób, z którymi się komunikujemy. Takie funkcje pełni też system prawny i akty prawne. Nadrzędną pozycję w hierarchii aktów prawnych w polskim systemie prawnym zajmuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Inne źródła prawa poza Konstytucją to ustawy, rozporządzenia i ratyfikowane umowy międzynarodowe, a także akty prawa miejscowego, np. uchwały rad gminy (art. 87 Konstytucji RP). Pamiętaj, że wszystkie normy prawne dotyczą także komunikacji w internecie i przez media.Obecnie podstawą systemów prawnych jest przekonanie o niepodważalnej godności ludzkiej. Z tego wypływają powszechne i nienaruszalne prawa jednostek zagwarantowane właśnie w Konstytucji. Na prawa zapisane w Konstytucji można się powoływać bezpośrednio, ale często są one także uszczegółowione w konkretnych ustawach (np. konstytucyjne prawo do prywatności znajduje wyraz w ustawie o ochronie danych osobowych, a prawo do wolności słowa w prawie prasowym).Prawa konstytucyjne nie zawsze mają charakter absolutny, można je niekiedy ograniczyć, ale jedynie przy spełnieniu określonych w konstytucji warunków (zob. art. 31 ust. 3 Konstytucji RP).W odniesieniu do komunikacji można się bezpośrednio powołać na niektóre prawa konstytucyjne:artykuł 49 Konstytucji RPZapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony. --- głównym ograniczeniem tej wolności są względy bezpieczeństwa (takie jak uprawnione działania policji czy służb specjalnych polegające np. na stosowaniu podsłuchów, kontroli korespondencji czy kontroli billingów telefonicznych).artykuł 54 Konstytucji RPKażdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.--- ograniczenia tej wolności to m.in. chronione tajemnice (państwowa, lekarska), prawo autorskie, poszanowanie praw innych osób, np. prawa do prywatności.artykuł 14 Konstytucji RPRzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu.--- ograniczeniem tej wolności jest np. obowiązek rejestracji dzienników i czaspopism czy też obowiązek uzyskania koncesji na nadawanie pragramów radiowych lub telewizyjnych.Pomysł na lekcjęKomunikacja jest nieodłącznym elementem życia. Jej zasady regulują różne normy społeczne, ale również prawne. Uczestnicy i uczestniczki zajęć będą mieli możliwość przyjrzeć się bliżej prawnym regulacjom dotyczącym komunikacji.Cele operacyjneUczestnicy i uczestniczki:potrafią wskazać i opowiedzieć własnymi słowami zapisy z Konstytucji RP dotyczące komunikacji;potrafią podać przykłady sytuacji, w których wolności zagwarantowane w konstytucji podlegają ograniczeniu;potrafią czytać ze zrozumieniem wybrane akty prawne.Przebieg zajęćZapytaj grupę, co to jest komunikacja. Czy znają definicje komunikacji? Jeśli nie pojawią się propozycje definicji, zwróć uwagę na nadawcę, odbiorcę i komunikat. Zapytaj, czy uczestnicy i uczestniczki znają przykłady sytuacji, kiedy nie jest łatwo wyróżnić, kto jest nadawcą, a kto odbiorcą. Dopytaj o sytuacje dotyczące komunikacji w internecie, np. dyskusję w komentarzach pod postem w serwisie społecznościowym. Kto jest nadawcą, a kto odbiorcą? Czy w przypadku otwartych forów internetowych wiemy, kto jest odbiorcą? Zapytaj grupę o sposoby komunikowania. Jeśli się nie pojawią przykłady, dopytaj o: komunikację bezpośrednią, listy, telefon (rozmowy, SMS-y, MMS-y), czaty internetowe, fora internetowe, portale społecznościowe, videokonferencje, videorozmowy. Zwróć uwagę na zasady burzy mózgów. Pojawiające się odpowiedzi zapisuj na tablicy.tablica, kredaburza mózgów, rozmowa10Podziel uczestników i uczestniczki na grupy 4-osobowe. Rozdaj im wydrukowany materiał pomocniczy ,,Art. 31 ustęp 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej". Poproś, żeby wypisali, jakie znają wolności dotyczące komunikacji, razem z przykładami sytuacji, kiedy te wolności są ograniczone. Poproś grupy o prezentację wyników. Zapisujcie pojawiające się przykłady na tablicy. Dopytaj, czy uczestnicy znają jeszcze jakieś przykłady ograniczenia wolności. Zwróć uwagę, że wolności zagwarantowane w konstytucji mogą być ograniczone ustawami. Pytania pomocnicze, które możesz zadać:Czy w demokratycznym państwie można wyrażać swoje poglądy?Jakie znacie przykłady zakazów związanych z wyrażaniem poglądów?Czy można głosić poglądy, które obrażają innych?Czy można nawoływać do przemocy?Na czym polega wolność komunikowania się?W jakich sytuacjach i w jaki sposób tajemnica komunikacji może być naruszona?tablica, kreda, kartki, długopisy, wydrukowany materiał pomocniczy ,,Art. 31 ustęp 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej"praca w grupach, prezentacja10Podziel uczestników i uczestniczki na 3 grupy: Prasa, Komunikacja, Poglądy, pozyskiwanie i rozpowszechnianie informacjiRozdaj grupom ,,Normy w komunikacji --- materiały dla grup" i ,,Normy w komunikacji --- karty pracy". Poproś grupy, żeby na podstawie materiałów, które otrzymały, uzupełniły karty pracy --- w lewej kolumnie wypisując własnymi słowami, czego dotyczą wolności zagwarantowane w konstytucji, a w prawej, jakie normy prawne je regulują i jakich sytuacji dotyczą. W czasie, kiedy grupy będą pracować, wypisz na tablicy artykuły 14, 49 i 54 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Poproś grupy o prezentację swoich kart pracy i zapisywanie na tablicy regulacji prawnych, z których korzystali. Zwróć uwagę, że nie jest to zamknięta lista.tablica, kreda, kartki, długopisy, wydrukowane karty ,,Normy w komunikacji --- materiały dla grup" i ,,Normy w komunikacji --- karty pracy"praca w grupach, prezentacja25EwaluacjaCzy po przeprowadzeniu zajęć uczestnicy i uczestniczki:potrafią wskazać i opowiedzieć własnymi słowami zapisy z Konstytucji RP dotyczące komunikacji?potrafią podać przykłady, kiedy wolności zawarantowane w konstytucji podlegają ograniczeniu?potrafią czytać ze zrozumieniem wybrane akty prawne?Opcje dodatkoweĆwiczenie 1 możesz rozszerzyć o pracę z pełnym tekstem Konstytucji Rzeczypospolitej PolskiejMateriały
Materiał pomocniczy ,,Art. 31 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej"
,,Normy w komunikacji --- materiały dla grup"
,,Normy w komunikacji --- karty pracy"
Zadania sprawdzająceUzupełnij tekst następującymi słowami:Artykuł 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej reguluje warunki, w jakich prawa i wolności konstytucyjne mogą być ograniczone. Kilka artykułów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej odnosi się do zasad ustrojowych oraz praw i wolności obywatelskich związanych ze swobodną komunikacją 3. Jest to m.in. Artykuł 14 Konstytucji, który wspomina o wolności prasy i innych środków przekazu społecznego. Jednak zgodnie z ustawą o radiofonii i telewizji nie można propagować w audycjach radiowych lub programach telewizyjnych działań sprzecznych z prawem, a zgodnie z prawem prasowym wydawanie dziennika lub czasopisma wymaga wcześniejszej rejestracji. Artykuł 49 Konstytucji mówi o wolności i ochronie tajemnicy komunikowania się. Ta wolność konstytucyjna może być ograniczona w przypadkach dotyczących obronności i bezpieczeństwa państwa. Natomiast Artykuł 54 wspomina o wolności wyrażania swoich poglądów, pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Zgodnie z Artykułem 54, każdemu przysługuje wolność do rozpowszechniania informacji, jednak ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną zakazuje przesyłania niezamówionej informacji handlowej.Zaznacz, czy poniższe zdania są prawdziwe, czy fałszywe. Komunikację regulują tylko normy społeczne, takie jak np. szacunek wobec starszych osób.Istnieją normy prawne regulujące zasady komunikacji.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej gwarantuje m.in. wolność prasy, wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się, jak i wolność wyrażania swoich poglądów.Ustawa o zawodzie lekarza reguluje sytuacje, kiedy adwokat może ujawnić tajemnicę zawodową.Istnieją sytuacje, kiedy lekarz jest zwolniony z przestrzegania tajemnicy lekarskiej.Przesyłanie niezamówionej informacji handlowej (SPAM-u) jest legalne.Słowniczekcenzuratajemnica lekarskaspamwolności i prawa konstytucyjneśrodki masowego przekazurozpowszechniaćratyfikacjakonwencja (prawo)mowa nienawiściCzytelniaKonstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483, [PDF], [dostęp: 19.02.2013], Dostępny w Internecie: http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU19970780483&type=3.Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, Dz.U. 1993 nr 7 poz. 34, [PDF], [dostęp: 19.02.2013], Dostępny w Internecie: http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU19930070034&type=3.Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz.U. 1997 nr 133 poz. 883, [PDF], [dostęp: 19.02.2013], Dostępny w Internecie: http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU19971330883&type=3.Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe, Dz.U. 1984 nr 5 poz. 24, [PDF], [dostęp: 19.02.2013], Dostępny w Internecie: http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU19840050024&type=3.
Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe, Dz.U. 1984 nr 5 poz. 24, [PDF], [dostęp: 19.02.2013], Dostępny w Internecie: http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU19840050024&type=3.Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne, Dz.U. 2004 nr 171 poz. 1800, [PDF], [dostęp: 19.02.2013], Dostępny w Internecie: http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU20041711800&type=3.