Prywatność współcześniehttp://edukacjamedialna.edu.pl/lekcje/prywatnosc-wspolczesnie/Budzisz, WojciechWoźniak, Michał "rysiek"Szumańska, MałgorzataPaszewska, WeronikaDobrzańska, UrszulaFundacja PanoptykonEtyka i wartości w komunikacji i mediach - wyzwania etyczne w relacjach przez media 2012/IV/WOS/c42012/IV/WOS/c62012/IV/WOS/t62012/IV/WOS/c6/roz2012/IV/WOS/t2/rozPublikacja zrealizowana w ramach projektu ,,Świadomie i bezpiecznie w świecie mediów i informacji".course2013-08-22liceum2018/LO/etyka/t1.2.42018/LO/etyka/t1.2.92018/LO/etyka/t2.1.92018/LO/etyka/t2.4.12018/LO/etyka/t2.4.3Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/xmlpolPrywatność współcześnieWiedza w pigułcePrywatność wiąże się z określoną kulturą, zależy od miejsca i czasu. Trudno ją zdefiniować, jesteśmy jednak świadomi tego, że ją mamy --- czujemy to zwłaszcza wówczas, gdy zostanie naruszona. Choć bywa utożsamiana z intymnością, ma znacznie szerszy zakres. Możemy wyróżnić jej cztery sfery: (1) ciała, (2) przestrzeni (pokój, plecak), (3) informacji (ochrona danych osobowych, ochrona wizerunku) oraz (4) komunikacji (poufność komunikacji). W przypadku korzystania z Internetu i nowych technologii mamy najczęściej do czynienia z ingerencją w dwa ostatnie aspekty prywatności. Problemy związane z ingerencją w prywatność dotyczą nie tylko odległych reżimów. Spotykamy się z nimi codziennie. Rozwój technologii pociąga za sobą coraz to nowe wyzwania: dzisiaj różne podmioty nie tylko gromadzą informacje na nasz temat, ale także zajmują się ich wymienianiem i kojarzeniem. Informacje o obywatelkach i obywatelach są integrowane w centralnych bazach danych prowadzonych przez państwo (m. in. w ramach Systemu Informacji Oświatowej). Na każdym kroku pozostawiasz ślady: poruszając się po sieci, korzystając z karty płatniczej, kart lojalnościowych, karty miejskiej. Twoje rozmowy telefoniczne z przedstawicielami firm są nagrywane. W przestrzeni publicznej --- w banku, w urzędzie, w szkole, a czasem nawet w przebieralni (!) na basenie --- otaczają Cię kamery monitoringu wizyjnego (CCTV). W szkołach obok monitoringu pojawiają się karty umożliwiające wejście do budynku, a nawet identyfikatory z chipem RFID. Współcześnie rodzice mogą łatwo zlokalizować swoje dzieci (np. poprzez telefonię komórkową). Choć niektórzy ludzie dzięki tym narzędziom czują się bezpieczniej, nie sposób nie zauważyć, że wyraźnie ingerują one w prywatność.Istnieją sytuacje, w których ograniczenie prywatności bywa konieczne --- możemy do nich zaliczyć na przykład podejrzenie o popełnienie przestępstwa (kontrola korespondencji) czy ochronę zdrowia (obowiązkowe szczepienia). Rozwój nowych technologii sprawia jednak, że ingerencje w prywatność stają się łatwiejsze i częstsze. Niestety, nie zawsze są one uzasadnione. Coraz powszechniejsze wykorzystywanie technologii do nadzoru tłumaczone bywa działaniami na rzecz walki z terroryzmem, naszej wygody czy cudzego prawa do informacji. Warto krytycznie patrzeć na te działania i zwracać uwagę, czy rzeczywiście służą one realizacji założonych celów, a nie na przykład zyskowi prywatnych firm czy zdobyciu popularności wśród wyborców. Nowe technologie sprawiają również, że ingerencje w prywatność stają się mniej zauważalne i dokuczliwe. To pewnie dlatego czasami nie dostrzegasz w ich wykorzystaniu niczego niewłaściwego. Zastanów się jednak: czy gdyby zamiast kamery CCTV w autobusie komunikacji miejskiej znajdował się obcy człowiek nagrywający Cię przez cały czas trwania podróży, czuł(a)byś się równie komfortowo? Zapewne nie. W czym zatem tkwi różnica? W wykorzystywanym narzędziu. Prywatność to wartość sama w sobie. Jej naruszenie może oznaczać krzywdę niezależnie od tego, czy wiąże się z realną szkodą, czy też nie, oraz czy zostało dokonane za pośrednictwem nowoczesnych technologii, czy też bez ich wykorzystania. Nie chcemy, by ktoś postronny czytał nasze papierowe listy, e-maile czy SMS-y --- nawet wówczas, gdyby miał nikomu nie zdradzić ich treści. Pomysł na lekcjęZajęcia wprowadzają uczestników i uczestniczki w temat prywatności, ze szczególnym uwzględnieniem ingerencji w prywatność za pośrednictwem nowych technologii. Uczestnicy i uczestniczki zastanowią się, w jakich sytuacjach ograniczenia prywatności są uzasadnione, a w jakich niedopuszczalne. Cele operacyjne: Uczestnicy i uczestniczki: potrafią wymienić zachowania, które ingerują w ich prywatność;potrafią podać przykłady naruszania prywatności z użyciem nowych technologii;wiedzą, w jakich sytuacjach ingerencja w prywatność jest uzasadniona;rozumieją, dlaczego nowe technologie są wyzwaniem dla prywatności;rozumieją, że prywatność powinna być chroniona, nawet jeśli konsekwencje jej naruszenia nie są od razu widoczne;potrafią podać przykłady naruszania prywatności poprzez działania różnych instytucji. Przebieg zajęćPowiedz, że dzisiaj będziecie zajmować się tematem prywatności. Rozdaj każdej osobie kartę pracy ,,Ingerencje w prywatność". Poproś o zapoznanie się z instrukcją i wykonanie zadania.długopisy, karta pracy ,,Ingerencje w prywatność"praca indywidualna10Zapytaj uczestników, które zachowania uznali za najbardziej ingerujące w ich prywatność. Możesz zapisać je na tablicy. Rozpocznij rozmowę na temat ograniczeń prywatności związanych z wykorzystywaniem nowych technologii. Pytania, które możesz zadać grupie: Z jakiego powodu te zachowania najbardziej ingerują w Waszą prywatność?Czy można ingerować w naszą prywatność, nawet jeśli nie pociąga to za sobą żadnych konsekwencji? Możesz podać przykład podglądania dla samego podglądania, przeczytania intymnego listu i nie zrobienia nic z tymi informacjami etc. Zwróć uwagę, że prywatność jest wartością, która jest chroniona bez względu na to, czy jej naruszenie ma jakieś skutki. Czy zdarza się, że nie zauważamy ingerencji w prywatność za pomocą nowych technologii? Dlaczego tak się dzieje?W jakich sytuacjach ingerencje w prywatność są dopuszczalne?tablica, kreda, wyniki pracy z ćwiczenia 1rozmowa10Podziel uczestników i uczestniczki na 3 grupy (w przypadku dużej liczby uczestników --- na 6). Każdej grupie rozdaj tekst z materiału pomocniczego dla grup ,,Wyzwania prywatności".Poproś grupy o zapoznanie się tekstami i zastanowienie się nad odpowiedzią na następujące pytania:Jakie osoby i instytucje były opisane w tekście?Do jakich ograniczeń prywatności odnosi się tekst?Jakich argumentów mogą używać podmioty dążące do ingerencji w prywatność? Które z nich są przekonujące, a które nie?W jakich sytuacjach ograniczanie prywatności jest uzasadnione, a w jakich niedopuszczalne?Pytania zapisz na tablicy. Zwróć uwagę, że zadaniem grup będzie później przygotowanie 2--4-minutowej prezentacji.
materiał pomocniczy ,,Wyzwania dla prywatności"
praca w grupach10Poproś każdą grupę o przedstawienie odpowiedzi na pytania. Każda z grup ma na to 2--4 minuty (w zależności od liczby grup).Podsumuj, zwracając uwagę na to:w jakich sytuacjach ograniczanie czyjejś prywatności jest uzasadnione (podejrzenie popełnienia przestępstwa, bezpieczeństwo narodowe);że argument dotyczący bezpieczeństwa bywa nadużywany w dyskusji o ograniczeniach prywatności;że w niektórych sytuacjach prywatność jest ceną za wygodę i że od nas zależy wybór między jednym a drugim.wyniki pracy z ćwiczenia 3prezentacja15EwaluacjaCzy uczestniczki i uczestnicy po przeprowadzonych zajęciach:potrafią wymienić zachowania, które naruszają ich prywatność?potrafią podać przykłady naruszania prywatności z użyciem nowych technologii?wiedzą, w jakich sytuacjach ingerencja w prywatność jest uzasadniona?rozumieją, dlaczego nowe technologie stanowią wyzwanie dla prywatności?rozumieją, że prywatność powinna być chroniona, nawet jeśli od razu nie widać konsekwencji jej naruszenia?potrafią podać przykłady naruszania prywatności poprzez działania różnych instytucji?Opcje dodatkoweJeśli masz więcej czasu, ćwiczenie 3 możesz zmodyfikować poprzez rozdanie każdej grupie wszystkich 3 tekstów.Materiały
Karta pracy ,,Ingerencje w prywatność"
Materiał pomocniczy dla grup ,,Wyzwania prywatności"
Zadania sprawdzająceOznacz zdania jako prawdziwe lub fałszywe.Śledzenie aktywności użytkowników w sieci to przykład ingerencji w prywatność z użyciem nowych technologii.Prywatności w sieci nie da się naruszyć, bo w sieci jesteśmy anonimowi.Podejrzenie popełnienia przestępstwa to sytuacja uzasadniająca ingerencję w czyjąś prywatność.Aktywność użytkowników e-booków jest śledzona przez producentów.Walka z terroryzmem to częsty argument, który pada w dyskusji na temat ingerencji w prywatność.Słowniczekmonitoring wizyjnySystem Informacji Oświatowejgeolokalizacjadane osoboweprywatnośćcyfrowy śladmedia społecznościoweochrona wizerunkuRFIDCzytelnia,,Surveillance Camera Man 2", YouTube [dostęp: 23.06.2013]: https://www.youtube.com/watch?v=ym7x7twSoqc.Katarzyna Jędruszczak, ,,Prywatność w różnych kulturach" [dostęp: 23.06.2013]: http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=90.Małgorzata Szumańska, Dorota Głowacka, ,,Nadzór 2011. Próba podsumowania", Fundacja Panoptykon --- Wprowadzenie, s. 3--10 [dostęp: 23.06.3013]: http://www.panoptykon.org/sites/panoptykon.org/files/nadzor2011_raport_0.pdf.David Murakami Wood (red.), ,,Raport o społeczeństwie nadzorowanym" --- Wprowadzenie do społeczeństwa nadzorowanego, s. 5--15 [dostęp: 23.06.3013]: http://panoptykon.org/sites/panoptykon.org/files/raport-o-spoleczenstwie-nadzorowanym.pdf.David Lyon, ,,Statystycznie podobny do Breivika", Gazeta Wyborcza [dostęp: 23.06.2013]:
http://wyborcza.pl/1,97738,10030938,Statystycznie_podobny_do_Breivika.html.