Katalog kompetencji medialnych, informacyjnych i cyfrowych
Katalog kompetencji w formacie PDF można pobrać tu.
Wybrane kompetencje – Gimnazjum
Bezpieczeństwo w komunikacji i mediach
Ochrona prywatności i wizerunku
- Umie zdecydować, czy w danej sytuacji komunikacja powinna być prywatna czy publiczna.- Zna podstawowe sposoby zapewnienia prywatności komunikacji i wie, że mogą różnić się skutecznością np. wiadomość prywatna do konkretnej osoby zamiast rozmowy na czacie, wiadomość e-mail zamiast rozmowy na forum internetowym.
- Wie, że wiadomości e-mail można szyfrować.
- Wie, że istnieją narzędzia zwiększające prywatność np. pluginy, dodatki stanowiące rozszerzenia przeglądarek WWW, ustawienia prywatności w przeglądarce.
Anonimowość
- Wie, że są specjalne narzędzia do zwiększania anonimowości w sieci, i umie o nie spytać.- Wie, że anonimowość w sieci może być pozorna i że możliwe jest ustalenie autora danej informacji, nawet jeżeli używał pseudonimu lub fałszywych danych; np. że w pewnych sytuacjach nawet zwykły internauta może zidentyfikować osobę ukrytą pod pseudonimem na podstawie innych udostępnionych przez nią informacji oraz że w razie potrzeby osoby lub instytucje dysponujące specjalistycznym oprogramowaniem mogą identyfikować autora na podstawie m.in. miejsca, urządzeń i łączy, z których korzystał.
- Wie, że nawet korzystając z odpowiednich narzędzi, może utracić anonimowość przez nieostrożne udostępnienie informacji w treści komunikacji (np. ujawniając swój adres, imię lub informacje identyfikujące pośrednio, jak klasa, numer w dzienniku itp.).
Bezpieczeństwo komunikacji, pracy i transakcji
- Wie, że dane prywatne mogą być traktowane jak towar (np. adres e-mail, dane teleadresowe, preferencje i zachowania w sieci oraz poza nią są gromadzone i sprzedawane).- Umie korzystać z podstawowych narzędzi zapewniających bezpieczeństwo komunikacji; np. świadomie korzysta z szyfrowanej transmisji (protokół HTTPS) w portalach społecznościowych, poczcie elektronicznej, sklepie internetowym, portalu aukcyjnym (a w przypadku posiadania konta młodzieżowego w banku, także na stronie banku).
- Wie, że dokonywanie zakupów online obarczone jest ryzykiem.
- Wie, że należy być ostrożnym przy podawaniu własnych danych osobowych i danych karty kredytowej lub debetowej przy dokonywaniu zakupów online (np. trzeba zwracać uwagę na tzw. renomę sklepu).
- Umie przewidzieć konsekwencje działań w sieci, które mogą spowodować groźne sytuacje także poza nią; np. nie podaje publicznie informacji o planowanej dłuższej nieobecności w domu na portalu społecznościowym, na którym podany jest również adres zamieszkania.
- Zna podstawowe reguły postępowania ze spamem.
- Wie, co to jest stalking.
- Zna reguły postępowania w przypadku, gdy doświadczy ataku lub poweźmie informację o zagrożeniu.
- Wie, do kogo się zwrócić o pomoc w takim przypadku.
- Wie, co to jest cyberbullying i zna reguły postępowania w przypadku, gdy doświadczy ataku lub poweźmie informację o zagrożeniu.
- Zna pojęcie cyfrowego wizerunku.
- Wie, że cyfrowy wizerunek można kształtować (np. odpowiednio dobierając zdjęcia umieszczane w portalach społecznościowych).
Nadzór nad siecią
- Wie, że sieć może być nadzorowana.- Wie, że nadzór ten może mieć wiele form, w tym formę cenzury lub podsłuchu.
- Wie, że nadzór może nie być zauważalny dla nadzorowanych; np. że skutkiem nadzoru może być zmiana wyników wyszukiwania.
- Zna pojęcie ciasteczka (cookie).
- Rozumie podstawowe zastosowania ciasteczek.
- Wie, że ciasteczka bywają nadużywane do działań sprzecznych z jego interesem i bezpieczeństwem.
Uzależnienia i higiena korzystania z mediów
- Wie, że niektóre wzorce zachowań mogą prowadzić do uzależnienia.- Umie wymienić przykłady niebezpiecznych wzorców zachowań, np. rezygnowanie z bezpośrednich kontaktów rówieśniczych na rzecz kontaktów zapośredniczonych (np. czatu internetowego, portali społecznościowych) tam, gdzie nie ma to uzasadnienia w konkretnej sytuacji.
- Umie zidentyfikować niebezpieczne wzorce i umie ich unikać.