Na przykładzie ilustracji z „Wiedzy w pigułce” wyjaśnij, czym jest informacja, a czym opinia. Powieś na tablicy dwa arkusze papieru, jeden zatytułowany „Opinia”, a drugi „Informacja”. Rozsyp na stole sformułowania z materiału pomocniczego „Informacja i opinia”. Poproś kolejno kilka osób spośród uczestników i uczestniczek, żeby podchodziły do stołu, wyciągały kartkę, odczytywały i decydowały, na który arkusz ją przyczepić. Pozostali mogą dyskutować i doradzać. Jeśli w jakimś przypadku uczestniczki i uczestnicy nie są zdecydowani, powieście kartkę na środku, między dwoma arkuszami.
45m
Bez Internetu
Ta lekcja jest częścią tematu Język mediów na poziomie szkoła podstawowa 4-6.
Lekcja: Czym się różni informacja od opinii?
wróć do spisu treściWiedza w pigułce ?
Dla nauczyciela
Wśród komunikatów, które docierają do współczesnego odbiorcy, bardzo często informacje mieszają się z subiektywnymi opiniami. Przedstawienie młodym ludziom, jak wygląda modelowy przekaz informacyjny, a jak opinia, pomoże im w późniejszym wyodrębnianiu obu tych rodzajów przekazu z wielogłosowych tekstów kultury.
Rzetelny przekaz medialny przekazujący informację powinien zawierać wszystkie jej elementy, a nie jedynie prezentować wybrane aspekty zagadnienia.
Musi zatem stwierdzać:
- Co się wydarzyło?
- Kiedy i gdzie miało to miejsce?
- Kto brał udział w zdarzeniu?
Autor dobrego przekazu informacyjnego będzie również dążył do pokazania kontekstu wydarzeń, który pozwoli pełniej zrozumieć ich istotę. Często bez dodatkowych wiadomości na temat tła kulturowego, przyczyn, wcześniejszych zajść itp., pozostawiony jedynie z suchą wiadomością odbiorca może mylnie ją zrozumieć.
Dziennikarskie gatunki informacyjne to m.in.: telewizyjne wiadomości, reportaże, sprawozdania i relacje, kalendarium.
Często informacje uzupełniane są o komentarz o motywacjach działań i celach osób biorących udział w zdarzeniach. Komentatorom życia publicznego, jako autorytetom, często dajemy wiarę. Należy pamiętać, że prezentują oni jedynie własną opinię na temat faktów.
W jaki sposób rozpoznać opinię? Jej autor powinien wypowiadać się we własnym imieniu, zaznaczając subiektywność swojego punktu widzenia. Może to zrobić za pomocą takich sformułowań jak: „uważam, że…, „sądzę, że…”, „wydaje mi się, że…”, „podejrzewam, że…”, „z mojego punktu widzenia…”, „według mnie…” itp. Mniej bezpośrednim środkiem językowym w wyrażaniu opinii jest używanie trybu przypuszczającego i wyrażeń takich jak: „najprawdopodobniej…”, „zapewne…”.
Autorzy przedstawiający własne poglądy często używają języka bardziej potocznego, mniej oficjalnego niż dziennikarze starający się podkreślać własną obiektywność. Widać to szczególnie w przypadku felietonów. Ich autorzy nie stronią również od humoru, niedopuszczalnego w dziennikarstwie informacyjnym.
Dobrze sformułowana opinia powinna zawierać przekonujące uzasadnienie danego stanowiska, świadczące o dogłębnym zrozumieniu omawianego zagadnienia.
Gatunki typowe dla prezentowania opinii (czyli publicystyczne) to obok felietonu m.in.: recenzja, esej, komentarz.
Dla ucznia
Przekaz informacyjny, czyli w skrócie informacja, to wypowiedź o tym, że coś się stało.
Stwierdza:
- Co się wydarzyło? (Np. „Spotkałam się z przyjaciółkami”.)
- Kiedy i gdzie? (Np. „U Kasi w mieszkaniu, wczoraj o 16.00”.)
- Kto brał udział w zdarzeniu? (Np.: „Spotkałam się z Kasią, Anką i Zosią”.)
Jeśli istnieje duże prawdopodobieństwo, że odbiorca może mylnie zrozumieć, co się faktycznie stało, należy dodać więcej wiadomości, np. jakie były przyczyny zdarzenia („Musiałyśmy przygotować prezentację” albo „Wspominałyśmy wycieczkę szkolną”).
Opinia to subiektywna wypowiedź, która pokazuje czyjś punkt widzenia. Zwykle można ją rozpoznać, gdy mówiący używa zwrotów: „wydaje mi się, że…”, „według mnie…”, „z mojego punktu widzenia…” itp.
Dobra opinia zawiera również uzasadnienie zdania autora.
wróć do spisu treściPomysł na lekcję ?
W trakcie zajęć uczniowie nauczą się rozróżniać informację od opinii. Dowiedzą się również jak wygłaszać swoją opinię.
Cele operacyjne
Uczestniczki i uczestnicy:
- wiedzą, czym różni się informacja od opinii;
- potrafią na podstawie zebranych danych sformułować informację i opinię;
- wiedzą, w jakich sytuacjach formułuje się opinię, a w jakich informację.
Przebieg zajęć
1.
2.
Powiedz, że informacja powinna być obiektywna i konkretna. Przyklej na arkusz zatytułowany „Informacja” pytania, na które powinna odpowiadać rzetelna informacja dziennikarska (Materiał pomocniczy „Informacja i opinia” (ODT, DOC)). Powiedz też, że opinia to wyrażenie poglądu na jakiś temat. Zwróć uwagę, że czasem stosuje się formę „uważam, że”, „myślę, że” itp. — ta forma powoduje, że odbiorca od razu wie, że autor wyraża opinię. Często jednak stosowane są formy kategoryczne „to jest najlepsze”, „to jest najgorsze”, które także są opiniami, ale są tak sformułowane, jakby wyrażały prawdę obiektywną.
3.
Podziel uczestników na grupy po 3–4 osoby. Poproś, żeby na podstawie podanych zdań z materiału pomocniczego „Cyrk” (ODT, DOC) sformułowali informację o przyjeździe cyrku do działu „Aktualności” i opinię o tym wydarzeniu do działu „Uczniowie komentują” na stronę internetową szkoły. Poproś grupy o przyczepienie kartek z wypowiedziami odpowiednio na arkuszach „Informacja” i „Opinia”. Przedstawiciele grup czytają napisane teksty. Krótko skomentuj, czy teksty spełniają podstawowe zasady w swoich kategoriach.
4.
Prowadzący czyta wypowiedzi z materiału pomocniczego „Fragmenty” (ODT, DOC), uczestnicy przyporządkowują je do kategorii „Informacja” lub „Opinia”.
5.
Przypomnij uczestnikom i uczestniczkom pierwsze ćwiczenie. Jeśli jakieś kartki zostały na środku tablicy, zapytaj, czy teraz potrafią je przyporządkować do jednego z arkuszy. Podkreśl, że nie tylko odbiorca czasem myli informację z opinią. Zdarza się to również dziennikarzom i publicystom, którzy piszą teksty. Często jest to spowodowane mocnym zaangażowaniem autora w temat artykułu czy wypowiedzi.
Ewaluacja
Czy po przeprowadzonych zajęciach uczestnicy i uczestniczki:
- rozumieją podstawowe różnice między opinią a informacją?
- potrafią sformułować oba rodzaje wypowiedzi?
Opcje dodatkowe
Przynieś na zajęcia dowolną gazetę codzienną. Ustalcie z uczestnikami, które działy powinny zawierać informacje, a które opinie. Podyskutujcie, dlaczego często granice miedzy informacją a opinią zacierają się?
wróć do spisu treściMateriały ?
Materiał pomocniczy „Informacja i opinia” (ODT, DOC)
Materiał pomocniczy „Cyrk” (ODT, DOC)
Materiał pomocniczy „Fragmenty” (ODT, DOC)
wróć do spisu treści