Scenariusze zajęć, ćwiczenia, materiały

45m
Wymaga dostępu do Internetu
Internet

Ta lekcja jest częścią tematu Korzystanie z informacji na poziomie gimnazjum.

Lekcja: Sekrety wyszukiwarek

wróć do spisu treści

Wiedza w pigułce ?

Wyszukiwanie w internecie nie obywa się bez kłopotów. Czy nie zabrakło ci kiedyś pomysłów na to, co wpisać w okno wyszukiwarki? A może traciłeś czas na bezowocne przeglądanie kolejnych stron? Tych problemów można uniknąć.

Przede wszystkim dobrze jest wiedzieć, jak działają wyszukiwarki. Ich twórcy wciąż dbają o to, żeby były jeszcze efektywniejsze. Kiedyś wyszukiwarki wskazywały internautom strony o największej liczbie odsłon lub takie, które zawierały najwięcej często wpisywanych słów. A przecież ilość nie przekłada się na jakość! Rewolucję w internecie wywołało zastosowanie przez Google metody PageRank. Dzięki niej użytkownik jest kierowany na takie strony, do których odnośniki zamieścili w sieci inni internauci. Zatem na szczycie listy wyników Google znajdują się strony pozytywnie ocenione przez setki tysięcy użytkowników.

Są różne sposoby na to, żeby wyszukiwanie było bardziej skuteczne. W większości popularnych wyszukiwarek można skorzystać z opcji wyszukiwania zaawansowanego i stosować operatory logiczne. Ich wpisanie jest komendą dla programu i nie są one traktowane jako termin do wyszukania. Podstawowe operatory logiczne to:

  • AND (ang. „oraz”) — po jego wpisaniu wyszukane zostaną strony, gdzie jednocześnie występują podane słowa. Przykład zapytania: samochód AND maluch. „AND” można zastąpić znakiem „+” (np. samochód +maluch).
  • OR (ang. „lub”) — na stronach występuje jedno z podanych słów. Np.: łódź OR jacht OR statek.
  • NOT (ang. „nie”) — na stronach nie ma słowa występującego po operatorze. Np.: owoce NOT jabłko. „NOT” można zastąpić znakiem „−” (np. owoce −jabłko).

Wyszukiwanie można zawęzić do:

  • tytułów dokumentów — za pomocą title: (np. title:motocykl);
  • konkretnej strony — za pomocą site: (np. site:wikipedia.org zegar);
  • zbioru odnośników do danej strony — za pomocą link: (np. link:grono.net);
  • dokumentów o określonym formacie — za pomocą filetype: (np. filetype:pdf).

Z tych metod skorzystać można także poprzez okno wyszukiwania zaawansowanego. Znajdziemy tam również m.in. opcję szukania stron w określonym języku.

Aby uzyskać najlepsze wyniki pamiętaj też o:

  • przemyślanym dobraniu słów kluczowych;
  • wybraniu dobrej wyszukiwarki lub jej zmianie, jeśli wyniki będą niezadowalające;
  • umieszczaniu najważniejszego słowa jako pierwszego we frazie;
  • szukaniu synonimów słów;
  • możliwości ujęcia frazy w cudzysłów, dzięki któremu wyszukasz na stronach dokładnie takie sformułowanie.
wróć do spisu treści

Pomysł na lekcję ?

Wyszukiwarki internetowe okazują się tym bardziej pomocne, im precyzyjniej potrafimy określić zapytanie. W przeciwnym wypadku stracimy wiele czasu, niepotrzebnie przeglądając strony niezawierające interesujących nas treści. Warto znać również zaawansowane funkcje Google oraz potrafić posługiwać się filtrami wyników wyszukiwania, które pomagają szybko i efektywnie odnaleźć potrzebne informacje.

Cele operacyjne

Uczestnicy i uczestniczki:

  • rozumieją znaczenie słów kluczowych w procesie wyszukiwania informacji za pomocą wyszukiwarek internetowych;
  • wiedzą, że precyzyjność wyników wyszukiwania za pomocą wyszukiwarek internetowych zależy przede wszystkim od poziomu szczegółowości danego zapytania i jego trafnego sformułowania;
  • potrafią zastosować operatory logiczne w pracy z wyszukiwarkami internetowymi;
  • umieją zastosować zaawansowane opcje wyszukiwania Google.

Przebieg zajęć

1.

Zadaj pytanie: „Co jest kłopotem w przypadku poszukiwania informacji za pomocą wyszukiwarki Google?”.

Jako pytania pomocnicze rozważ:

  • Czy kłopotem jest brak informacji w sieci o interesujących nas zagadnieniach?
  • Ile czasu spędzamy na przeszukiwaniu wyświetlonych wyników wyszukiwania, zanim znajdziemy stronę zawierającą najbardziej użyteczne informacje?
2.

Podziel uczestników zajęć na dwuosobowe zespoły. Każdy zespół powinien pracować przy oddzielnym komputerze. Rozdaj kopię karty pracy „Sekrety wyszukiwarek” (ODT, DOC) poszczególnym grupom.

Poproś grupy o realizację kolejnych ćwiczeń z karty pracy — omawiaj każde ćwiczenie przed przystąpieniem do jego realizacji. Poproś uczniów o zapisywanie na karcie pracy liczby stron, które Google wyświetlał jako odpowiedzi na kolejne zapytania.

Ćwiczenie I.1 — ma uświadomić, jak ważne jest precyzyjne sformułowanie słów kluczowych, za pomocą których przeprowadzają proces wyszukiwania informacji. Zwróć uwagę uczestników na precyzyjność wyników w zależności od dobranych słów kluczowych.

Przykładowe frazy:

  • zasady działania wyszukiwarek internetowych
  • zasady działania google
  • jak działają wyszukiwarki internetowe

Ćwiczenie I.2 — pokazuje możliwość zawężenia wyników wyszukiwania przez zastosowanie cudzysłowów, dzięki którym otrzymujemy wyniki zawierające wyłącznie interesujący nas zwrot.

Przykładowe frazy:

  • „zasady działania wyszukiwarek internetowych”
  • „zasady działania google”
  • „jak działają wyszukiwarki internetowe”

Ćwiczenie I.3 — opisuje filtr AND pomagający precyzyjniej określić interesujące nas treści.

Przykładowe frazy:

  • zasady działania wyszukiwarek internetowych AND google
  • jak działają wyszukiwarki internetowe AND google

Ćwiczenie I.4 — opisuje filtr NOT pomagający odrzucić te treści, które nie są dla nas interesujące

Przykładowe frazy:

  • zasady działania wyszukiwarek internetowych NOT yahoo

Ćwiczenie I.5 — opisuje filtr filetype umożliwiający dotarcie do informacji w określonym formacie. Np. filetype:JPG (wyłącznie pliki JPG), filetype:PPT (wyłącznie prezentacje PowerPoint), filetype:PDF (wyłącznie pliki PDF)

Przykładowe frazy:

  • filetype:PDF zasady działania wyszukiwarek internetowych

Ćwiczenie I.6 — opisuje filtr umożliwiający dotarcie do informacji w ramach interesującej nas strony internetowej. Np. site:wikipedia.org (wyszukiwarka przeszukuje wyłącznie zawartość Wikipedii), site:onet.pl (wyszukiwarka przeszukuje wyłącznie zawartość portalu Onet.pl).

Przykładowe frazy:

  • site:Wikipedia.org wyszukiwarki internetowe

Ćwiczenie I.7 — patrz ćw. I.6

Ćwiczenie II.1 — patrz ćw. I.3

Ćwiczenie II.2 — patrz ćw. I.4

Ćwiczenie II.3 — opisuje filtr OR pomagający rozszerzyć zakres wyszukiwań o dwa występujące zamiennie słowa kluczowe. Np. audi A3 OR A4 wyświetli strony zawierające informacje o Audi A3 lub Audi A4

Przykładowe frazy:

  • konkurs wycieczka OR skuter

Ćwiczenie III.1 — opisuje opcje zaawansowanego wyszukiwania wyszukiwarki Google. Po wejściu do panelu „zaawansowanego wyszukiwania” możemy dowolnie programować, które słowa mają zostać uwzględnione w wyniku naszego wyszukiwania, a które pominięte.

Ćwiczenie III.2 — opisuje opcje zaawansowanego wyszukiwania wyszukiwarki Google. Po wejściu do panelu „zaawansowanego wyszukiwania” możemy dowolnie ustawić język, którego mają dotyczyć wyniki naszego wyszukiwania.

Ćwiczenie III.3 — opisuje jeden z portali tematycznych Google, którym jest serwis Books. Zawiera on pełne wersje książek lub ich przykładowe fragmenty.

3.

Zadaj pytanie:

  • Która z omówionych funkcji wyszukiwania jest najbardziej użyteczna?

Jako pytania pomocnicze rozważ:

  • W którym przypadku liczba wyników wyszukiwania była największa, a w którym najmniejsza?
  • W jaki sposób należy doprecyzowywać słowa-klucze, które stosujemy w czasie pracy z Google?

Ewaluacja

Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:

  • potrafią określić potrzeby informacyjne i wyrazić je za pomocą słów kluczowych przydatnych w pracy z wyszukiwarkami internetowymi? (–> rozważ realizację lekcji Jak planować pracę z informacją?)
  • wiedzą, że jakość wyników pracy z wyszukiwarkami internetowymi zależy od szczegółowości stosowanych zapytań (–> rozważ realizację lekcji Jak planować pracę z informacją?)
  • potrafią stosować zaawansowane opcje wyszukiwania Google?
  • rozumieją rolę operatorów logicznych i potrafią je zastosować w pracy z wyszukiwarkami internetowymi?

Opcje dodatkowe

Zajęcia mogą zostać rozbudowane o omówienie zasad działania wyszukiwarki Google. Poproś grupy o wyszukanie i pobieżną lekturę informacji na ten temat. Poproś grupę ochotników o zreferowanie zasad, a pozostałych uczestników zajęć o ewentualne uzupełnienia. W czasie dyskusji zwróć szczególną uwagę na rolę słów kluczowych i zasadę pozycjonowania stron w systemie PageRank.

wróć do spisu treści

Materiały ?

Karta pracy „Sekrety wyszukiwarek” (ODT, DOC)

wróć do spisu treści

Zadania sprawdzające ?

Zadanie 1

W zależności od zadania wskaż poprawny sposób zapisania frazy, za pomocą której wyszukujesz informacje w Google:

  1. wyszukaj zdjęcia aktorów występujących w serialu „Przyjaciele”
  2. wyszukaj dokumenty PDF zawierające informacje na temat kotów syjamskich
  3. wyszukaj artykuł zawierający zwrot „premier powołał ministra rolnictwa” na portalu wp.pl
  4. wyszukaj informacje na temat podręczników gimnazjalnych z pominięciem podręcznika do biologii
  5. wyszukaj dokumenty PDF zawierające dokładne frazy „śpieszę się do” i „nie mam czasu”
wróć do spisu treści

Słowniczek ?

słowo kluczowe
termin oddający jak najkrócej i jak najściślej zawartość dokumentu.
fraza wyszukiwawcza
zapytanie wyszukiwawcze ujęte w cudzysłów. Dzięki jej stosowaniu, system szuka całego ciągu słów z zapytania w odpowiedniej kolejności.
operatory logiczne
elementy umożliwiające działania na zbiorach, przydatne w formułowaniu zapytań wyszukiwawczych. Np. przy pomocy operatora AND dokonuje się połączenia dwóch elementów w jeden zbiór. Korzystanie z operatorów logicznych znacznie zwiększa skuteczność wyszukiwania. Najpopularniejszymi operatorami są: AND, OR, NOT.
wyszukiwanie zaawansowane
zestaw narzędzi, pozwalający na zawężanie obszaru wyszukiwania. Dzięki temu możemy uzyskać lepsze wyniki, łatwiej znajdujemy przydatne materiały. Opcje wyszukiwania zaawanowanego ułatwiają korzystanie z operatorów logicznych.
PageRank
algorytm będący podstawą ideksowania stron internetowych przez Google. Podstawą jego działania jest założenie, że tekst jest tym bardziej wartościowy, im częściej powołują się na niego inni użytkownicy. W praktyce oznacza to, że pierwsze miejsca w wynikach wyszukiwania zajmują te stony, do których linkuje najwięcej internautów.
zapytanie informacyjno-wyszukiwawcze
słowa i terminy, które są wpisywane przez użytkownika do systemu wyszukiwawczego, np. do wyszukiwarki internetowej czy bibliotecznego katalogu elektronicznego. W formułowaniu zapytań pomocne może być stosowanie operatorów logicznych lub fraz.

Zobacz cały słowniczek.

wróć do spisu treści

Czytelnia ?

  • Battelle John, Szukaj! Jak Google i konkurencja wywołali biznesową i kulturową rewolucję, Warszawa 2006.
  • Derfert-Wolf Lidia, Wyszukiwanie informacji w World Wide Web [online], EBIB 2000, nr 7, [dostęp: 31.12.2012], dostępny w internecie: http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib15/derfert.html.
  • Nowak-Brzezińska Agnieszka, Wyszukiwanie informacji za pomocą Google jest łatwe [PDF], [dostęp: 31.12.2012], dostępny w internecie: http://zsi.tech.us.edu.pl/~nowak/wi/cw1.pdf.
  • Szumilas Dorota, Internetowy detektyw, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności WKŁ, Warszawa 2008, ISBN: 978-83-206-1679-8.
wróć na górę