Mam na imię Zosia i chodzę do klasy z Jankiem. Jest fanem komputerów, zwłaszcza kreskówek i gier w internecie.
Jakiś czas temu zaczął wszystkim opowiadać o pewnej zabawce. Był to kosmiczny robot. Jaś twierdził, że potrafi nawet latać dzięki wbudowanym odrzutowym silnikom. Zapytałam kolegę, skąd jest tego taki pewien.
— Zośka! No co ty! — wykrzyknął w odpowiedzi. — Nie widziałaś informacji w internecie? Ja zauważyłem ją obok okienka z grą „UFO kontra maszyny”. Robot wyglądał super! Miał świecący srebrny pancerz i wbudowane lampki. Zaraz kliknąłem, żeby dowiedzieć się więcej. Wyświetlił się filmik, który pokazywał, co potrafi! Chodzi i lata!
— Nic nie słyszałam o tym robocie… — mruknęłam zawstydzona.
— To niemożliwe! — do rozmowy włączył się Bartek — mnie wyświetlają się o nim informacje cały czas! Jest nawet gra, w której ten robot wykonuje różne trudne zadania!
— Tak?! Muszę zagrać w nią po szkole! — zawołał Janek z wypiekami na twarzy.
Po powrocie do domu opowiedziałam o tej rozmowie mamie. Mama powiedziała mi, że Bartkowi wyświetlają się przy grach reklamy. Podobne do tych, które lecą w telewizji. Tylko w telewizji są wyraźnie oddzielone od innych programów. W internecie wszystko pojawia się jednocześnie — i reklamy, i treść strony.
— Chłopcom wyświetla się ten robot tak często — ciągnęła mama — bo specjalne maszyny wykryły, że twoi koledzy lubią gry o kosmosie i techniczne zabawki. Reklamy mają za zadanie sprawić, że będą bardzo chcieli mieć tego robota. Może nawet Janek poprosi, żeby rodzice kupili mu go na urodziny. W ten sposób twórcy robota zarobią pieniądze. A w rzeczywistości pewnie ta zabawka nie jest w połowie tak fajna, jak na filmie!
Niestety, mama miała rację. Koledzy nakręcali się na roboty przez następny tydzień. Wreszcie Jasiowi udało się naciągnąć babcię, żeby jednego mu kupiła. Chłopcy poszli wypróbować zabawkę na boisku. Robot podleciał kawałeczek go góry. Ale na pewno nie tak wysoko, jak na filmie. Kiedy spadł na ziemię, coś trzasnęło. To srebrna obudowa pękła! Okazało się, że była ze słabego plastiku. A na filmie wyglądała na bardzo mocną! Jasiowi było bardzo przykro i był zły na nową zabawkę.
Ja też czasem gram na komputerze i widzę różne wiadomości o zabawkach. Teraz już wiem, że nie należy im do końca wierzyć! Pewnie na żywo nie są aż takie super!
Zajęcia są zaproszeniem uczestniczek i uczestników do świata internetu, który jest z jednej strony ciekawy i kolorowy, a z drugiej strony czai się w nim także mnóstwo sytuacji, które mogą być niepokojące lub nawet groźne. Internetowi podróżnicy dowiedzą się, jak odróżniać jedne od drugich; wezmą udział w czerwono-zielonym głosowaniu; w strofach wiersza odkryją, do kogo mogą zwrócić się o pomoc, gdy w sieci wydarzy się coś niepokojącego; a przed zgubną wiarą w internetowe reklamy przestrzeże ich jakże mądra historyjka o Zosi i Janku, który gorzko się rozczarował.
Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
potrafią rozpoznać nietypową sytuację podczas korzystania z sieci,
umieją krytycznie odnieść się do informacji zamieszczanych w internecie,
mają świadomość istnienia treści szkodliwych i niedozwolonych,
wiedzą, do kogo zwrócić się o pomoc.
Przebieg zajęć
1.
Kilka dni przed zajęciami wydrukuj i wręcz uczestniczkom i uczestnikom wierszyk o korzystaniu z internetu i poproś, by wspólnie z rodzicami uzupełnili występujące w nim luki (Materiał pomocniczy „Gdy z internetu korzystamy” (ODT, DOC)). Słowa, których należy użyć w tym celu, znajdują się zaraz pod wierszykiem. Aby ułatwić zadanie tym uczestnikom i uczestniczkom, którzy jeszcze dobrze nie czytają oraz aby szybciej i łatwiej sprawdzić wierszyk podczas zajęć, każdemu słowu przypisany został inny kolor. Poproś, by uczestniczki i uczestnicy przynieśli na zajęcia wierszyki uzupełnione z pomocą rodziców. Przed samymi zajęciami przygotuj słoik z karteczkami, na których zapisane zostały przykłady różnych stron, jakie możemy znaleźć w internecie (Materiał pomocniczy „Zielone i czerwone” (ODT, DOC)) oraz dwa bloczki karteczek typu post-it – jeden w kolorze czerwonym, drugi w zielonym. Wydrukuj także historyjkę z „Wiedzy w Pigułce”.
Powiedz uczestniczkom i uczestnikom, że dziś będziecie rozmawiać o tym, z czym możemy się spotkać, serfując w internecie. Zastanowicie się, jak reagować na różne treści, z którymi się w nim stykamy. Zanim jednak zaczniecie na dobre waszą internetową przygodę, zaproś do wspólnego sprawdzenia uzupełnionych wierszyków (Materiał pomocniczy „Gdy z internetu korzystamy” (ODT, DOC)). Zapytaj, czy łatwo było wykonać to zadanie oraz o czym nam ten wierszyk mówi. W jakich sytuacjach powinniśmy pamiętać, żeby poinformować rodziców o tym, co widzieliśmy w internecie (we wszystkich, a może tylko jeśli nas coś zainteresowało lub tylko w sytuacjach dla nas niepokojących)?
2.
Zapytaj uczestników i uczestniczki, do kogo jeszcze można się zwrócić, gdy zaniepokoi nas jakaś strona w internecie lub nie jesteśmy pewni, czy jest dla nas przeznaczona. Odpowiedzi zapisz po lewej stronie tablicy. Zapytaj także, do kogo się zwrócić, kiedy zobaczymy w internecie jakieś ciekawe strony albo fajne gry, czyli wszystko, co może wydać nam się interesujące lub przydatne dla innych. Odpowiedzi zapisz po prawej stronie tablicy. Podsumuj, mówiąc, że korzystanie z internetu najczęściej jest bardzo pomocne, pozwala znaleźć dużo cennych informacji i dobrze się bawić. Jednak niektóre strony i treści są niebezpieczne lub nieprzeznaczone dla młodych odbiorców. Najważniejsze, by nie podejmować pochopnych kroków (nie klikać w podejrzane okienka, nie otwierać proponowanych podstron) i zawsze wiedzieć, do kogo się zwrócić, gdy natkniemy się w sieci na coś niepokojącego.
3.
Powiedz, że spróbujecie się teraz przekonać, czy uczestniczki i uczestnicy wiedzą, które strony są dla nich przeznaczone, a których nie powinni odwiedzać. Każdemu wręcz po jednej karteczce czerwonej i jednej zielonej. Wyjmij słoik z zapisanymi na kartkach przykładami różnych stron, jakie możemy znaleźć w internecie (Materiał pomocniczy „Zielone i czerwone” (ODT, DOC)). Powiedz, że w słoiku są opisane strony internetowe przeznaczone dla internautów w ich wieku i takie, które zostały stworzone z myślą o dorosłych. Zapowiedz, że przeczytasz wszystkie opisy, a po każdym z nich uczestniczki i uczestnicy będą mieli za zadanie podnieść do góry zieloną karteczkę, jeśli opisana strona przeznaczona jest dla dzieci, zaś czerwoną, jeśli nie jest dla nich przeznaczona. Zaproś chętną osobę do wylosowania ze słoika pierwszego opisu, przeczytaj i poproś o podniesienie karteczek. Jeśli będą rozbieżności w odpowiedziach, spróbujcie omówić dany przypadek. Grę zakończcie po ostatnim wylosowanym opisie i tym samym po ostatnim karteczkowym głosowaniu.
4.
Powiedz uczestnikom i uczestniczkom, że jednym z najczęstszych problemów, z którymi mogą się zetknąć, korzystając z internetu, są wyskakujące reklamy. Spotkamy się z nimi wszędzie, nawet na stronach przeznaczonych dla młodych internautów. Jak na nie reagować, uczestniczki i uczestnicy dowiedzą się z historyjki o mądrej Zosi i rozczarowanym Jasiu. Jako podsumowanie dzisiejszych zajęć przeczytaj historyjkę z „Wiedzy w pigułce” i zapytaj uczestniczki i uczestników, czy są zaskoczeni jej zakończeniem. Co przytrafiło się Jasiowi i dlaczego? Jak zareagowała na to Zosia? Do kogo się zwróciła? Jaki wniosek możemy wyciągnąć z tej historyjki? Jak powinniśmy zareagować, gdy na ekranie pojawi się niepokojąca nas strona lub rozmaite reklamy? Zapisz na tablicy prawidłowe odpowiedzi uczestników i uczestniczek na dwa ostatnie pytania, a na koniec przeczytaj je na głos dla utrwalenia najważniejszych wiadomości.
Ewaluacja
Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestniczki i uczestnicy:
potrafią rozpoznać nietypową sytuację podczas korzystania z sieci;
mają świadomość istnienia treści szkodliwych i niedozwolonych;
wiedzą, do kogo zwrócić się o pomoc?
Opcje dodatkowe
Jeśli masz więcej czasu, zaproponuj uczestnikom i uczestnikom wspólne narysowanie komiksu o mądrej Zosi i rozczarowanym Janku, aby jako pouczające dzieło mógł zawisnąć w sali w widocznym dla wszystkich miejscu. Podziel uczestniczki i uczestników na cztery grupy, z których: grupa nr 1 narysuje okienko komiksu przedstawiające rozmowę Janka z Zosią; grupa nr 2 narysuje sytuację, kiedy do rozmowy dołącza Bartek; grupa nr 3 narysuje rozmowę Zosi z mamą, a grupa nr 4 zabawę Bartka nową zabawką i jego końcowe wielkie rozczarowanie. W trakcie pracy twórczej wszystkich grup, przygotuj stosowne napisy, które będą relacjonować to, czego dotyczy dana scenka. Na koniec złączcie komiksową opowieść w całość oraz dodajcie napisy przy odpowiednich okienkach.
Wydrukuj uzupełniony na komputerze z pomocą rodziców wierszyk „Gdy z internetu korzystamy”; podkreślcie w nim wspólnie linijki, które wydają się najważniejsze. Zawieś wierszyk w widocznym miejscu w pokoju. Kartkę z nim możesz także ozdobić kredkami lub flamastrami.
zachęta do kupienia jakiegoś towaru, przedstawiająca tylko jego dobre strony. Może mieć różne formy: tekstu, filmiku (tzw. spotu reklamowego), obrazka z napisem, plakatu itd. Reklamy spotykamy w telewizji, internecie, gazetach, na ulicach (np. w formie wielkich plakatów na ścianach budynków, nazywanych billboardami). Czyli wszędzie, gdzie tylko można dotrzeć do klientów.
Materiały nt. ochrony danych osobowych, Generalny Inspektor Danych Osobowych, [dostęp: 14.11.2016] dostępny w internecie: http://www.giodo.gov.pl/473/j/pl/
Bezpieczeństwo dzieci online. Kompendium dla rodziców i profesjonalistów, Polskie Centrum Programu Safer Internet, Warszawa 2014, [dostęp: 14.11.2016] dostępny w internecie: http://edukacja.fdds.pl/?link=15187
