Ta lekcja jest częścią tematu Bezpieczeństwo na poziomie szkoła ponadgimnazjalna.
Przekonanie o anonimowości w Internecie jest złudne. Każdy z nas pozostawia w sieci informacje na swój temat. Czasem udostępniamy je świadomie, a czasem — mimowolnie, nie zdając sobie z tego sprawy. Gdy wchodzisz na jakąś stronę, automatycznie zostają jej przesłane: Twój adres IP oraz informacje o przeglądarce (m. in. wersja przeglądarki, system operacyjny, język i czcionki). Są to dane, dzięki którym można Cię zidentyfikować. Aby sprawdzić, jak niewiele osób ma podobne ustawienia, możesz skorzystać z Panopticlick.eff.org. Im nasze ustawienia są bardziej nietypowe, tym łatwiej nas zidentyfikować i śledzić w sieci.
Różne podmioty (szczególnie komercyjne) są zainteresowane tymi danymi. Starają się zebrać ich jak najwięcej i w tym celu śledzą naszą aktywność w sieci. Wykorzystywane są do tego różne narzędzia; najpopularniejsze to ciasteczka (ang. cookies; służą one również do innych celów, np. poprawnego wyświetlania strony czy logowania). Na Twoim komputerze są zapisywane nie tylko ciasteczka strony WWW, z której korzystasz, ale również ciasteczka pochodzące od firm zewnętrznych (ang. third part cookies), do których stron odwołuje się strona, którą odwiedzasz. Za pomocą wtyczki Collusion możesz zobaczyć, kto na poszczególnych stronach próbuje Cię w ten sposób śledzić.
Jeśli na stronie, z której aktualnie korzystasz, znajdują się wtyczki Facebooka, Google+ czy innych serwisów społecznościowych (np. przycisk „Lubię to”), informacje na Twój temat wędrują również tam. Co więcej: jeżeli jesteś zalogowana/-y na te konta (choćby w tej chwili strony tych serwisów w Twojej przeglądarce były zamknięte) — zostaniesz zidentyfikowana/-y jako konkretna osoba. Jak widzisz, administratorzy serwisów społecznościowych, z których korzystasz, mogą bez większej trudności śledzić Twoją aktywność w sieci. Warto o tym pamiętać i wylogować się stamtąd podczas surfowania po Internecie. Jednak nawet jeśli nie jesteś zalogowana/-y — Facebook, Google lub inny serwis ustawią odpowiednie ciasteczko. Nie będzie ono przywiązane do Twojego profilu, ale po zalogowaniu — o ile nie usuniesz go wcześniej — określone informacje zostaną ze sobą połączone.
Tak jak trzeba myć ręce przed jedzeniem i zęby po posiłku, tak też należy zadbać o higienę podczas korzystania z Internetu. Nigdy nie zabezpieczymy się w stu procentach przed zagrożeniami związanymi z korzystaniem z Internetu, ale dzięki określonym zachowaniom możemy wyraźnie ograniczyć poziom śledzenia.
W tym celu warto zainstalować kilka przydatnych wtyczek do przeglądarek internetowych, jak np. Adblock (blokuje reklamy), Ghostery (blokuje wybrane skrypty śledzące), HTTPS Everywhere (automatycznie włącza bezpieczny protokół HTTPS tam, gdzie to możliwe) oraz Better Privacy (zarządza flash cookies, umożliwia ich skuteczne usuwanie przy zamykaniu przeglądarki). Warto też pamiętać o odpowiednich ustawieniach obsługi ciasteczek w swojej przeglądarce — np. o wyłączeniu obsługi ciasteczek umieszczanych przez witryny inne niż odwiedzana strona (alternatywnie można korzystać z odpowiednich wtyczek, np. Cookie Monster).
wróć do spisu treściZajęcia mają charakter praktyczny. Uczestnicy zapoznają się z wtyczką do przeglądarek, która pozwala monitorować, kto nas śledzi w Internecie. Poznają działanie narzędzi ograniczających śledzenie i nauczą się, jak z nich korzystać.
Uczestnicy i uczestniczki:
Powiedz, że na dzisiejszych zajęciach uczestnicy i uczestniczki będą pracować w 2-osobowych zespołach przy komputerach. Do wykonania będą mieli kilka zadań. Podziel uczestniczki i uczestników na zespoły. Każdemu zespołowi rozdaj kartę pracy dla grup „Świadomie w sieci” (ODT, DOC). Zwróć uwagę na:
Poproś grupy o zapoznanie się z instrukcją do zadania 1 i o jego wykonanie. Po kilku minutach zapytaj grupy, jakich udzieliły odpowiedzi. Podsumuj, zwracając uwagę, że rozszerzenie Collusion daje nam wiedzę, kto jest zainteresowany informacjami o nas w sieci.
Poproś grupy o zapoznanie się z instrukcją do zadania 2 i jego wykonanie. Po 10 minutach poproś grupy o podanie nazw podmiotów, które pojawiły się w ich grafie Collusion. Podsumowując, zwróć uwagę, że Collusion pokazuje nam, iż informacje o nas gromadzą nie tylko strony internetowe, które odwiedzamy, ale również podmioty powiązane z nimi. Zachęć uczestników i uczestnicy do zainstalowania rozszerzenia w domu.
Poproś grupy o zapoznanie się z instrukcją do zadania 3. Po 10 minutach chętne zespoły poproś o prezentację w 3–4 zdaniach wybranej wtyczki. Możesz również opowiedzieć o wtyczkach, korzystając z definicji, które znajdziesz w Słowniczku.
Czy uczestniczki i uczestnicy po przeprowadzonych zajęciach:
Jeśli masz dostęp do rzutnika, filmik z ćwiczenia 2 warto obejrzeć wspólnie.
Jeśli masz więcej czasu i dostęp do rzutnika, otwórz stronę https://panopticlick.eff.org i kliknij przycisk „Test me”. Tabela, która się wyświetla, pokazuje, jakie informacje są dostępne w trakcie korzystania z przeglądarki internetowej. Pogrubiona liczba na górze wskazuje, jak unikatowa — wśród innych testowanych — jest informacja wysyłana z Twojej przeglądarki. Zwróć uwagę, jak duża liczba informacji jest udostępniana przy samym wejściu do sieci. Zachęć uczniów do powtórzenia ćwiczenia na własnych komputerach w domu.
wróć do spisu treściKarta pracy dla grup „Świadomie w sieci” (ODT, DOC)
wróć do spisu treści