Już od najwcześniejszych lat człowiekowi towarzyszy naturalna ciekawość, niekoniecznie powiązana ze zdobywaniem wiadomości w szkole. Naszą wiedzę o świecie czerpiemy w dużym stopniu z obserwacji świata — poprzez przyglądanie się zdjęciom, budynkom czy przedmiotom, przysłuchiwanie się dźwiękom itd.
Ze względu na stopień utrwalenia, źródła informacji możemy podzielić na dokumentalne (np. książki, prasa, filmy) i niedokumentalne (np. koncerty, lekcje, przedstawienia czy rozmowy). Wyróżnić można również pośrednie źródła informacji (zaliczamy do nich m.in. katalogi i bibliografie) — a więc takie, które kierują użytkownika do źródeł wiedzy na określony temat.
Osoba poszukująca informacji stoi przed zadaniem wybrania spośród mnogości rodzajów źródeł tych, które będą dla niej najbardziej przydatne — a więc wiarygodne i użyteczne.
Zasoby Internetu należą do dokumentalnych, elektronicznych źródeł informacji, podobnie jak inne pliki dostępne dzięki technologii cyfrowej. Odszukując informacje na użytek szkolny, uczniowie często korzystają z szybkich i łatwych w obsłudze portali internetowych, takich jak ściąga. pl. Praca z tymi źródłami często kończy się zdobyciem fałszywych danych. Wiele źródeł internetowych jest jednak godnych zaufania.
Łatwo dostępne są również książki, np. w bibliotekach. Sprawne wyszukiwanie wiadomości w książkach pozwala uczniom na zdobywanie informacji o dużej wiarygodności. W razie potrzeby mogą też liczyć na pomoc bibliotekarki, która zaproponuje przydatne pozycje książkowe oraz pomoże dotrzeć do potrzebnych informacji. Po ich otrzymaniu, lektura spisu treści i ogólna orientacja w strukturze tekstu pomagają w znalezieniu odpowiedniej informacji. Za pośrednictwem Internetu można skorzystać z katalogów bibliotecznych, co ułatwia lokalizację przydatnych źródeł i publikacji elektronicznych. Współczesne biblioteki to bowiem nie tylko miejsca dostępu do wielu ciekawych i wartościowych książek, ale instytucje pośredniczące w dostępie do informacji. W ich zbiorach obok dokumentów drukowanych (książek, map, czasopism, nut), znajdziesz publikacje multimedialne, filmy, gry, e-booki oraz gry.
Dla ucznia
Źródło informacji to miejsce, z którego czerpiemy wiadomości — np. określona książka, artykuł w gazecie, strona internetowa.
Jeśli materiał jest w jakiś sposób utrwalony — np. wydrukowany na papierze — określamy go jako dokument.
Źródłem informacji mogą być też inni ludzie — ich wypowiedzi oraz mowa ciała. Mówimy wtedy o źródle osobowym. Jest nim np. nauczycielka podczas lekcji.
Możesz się również wiele dowiedzieć przypatrując się przedmiotom — np. oglądając kołowrotek poznajemy dawne rzemiosło, a orientalną rzeźbę — kulturę dalekiego kraju.
Elektroniczne źródła informacji to materiały w formie cyfrowej. Można je znaleźć przede wszystkim na stronach internetowych. Bardzo często łączą słowo z obrazami i filmikami, dzięki czemu łatwiej nam przyswoić wiedzę.
Istnieją różne źródła informacji. Osoby lub przedmioty mogą nam dać odpowiedź na zadane pytania, trzeba tylko wiedzieć, do kogo się zwrócić. Czasem samo istnienie źródła w naszym otoczeniu budzi ciekawość i dlatego warto też uczyć się, jak sformułować pytanie, by uzyskać od źródła potrzebne nam wiadomości.
Cele operacyjne:
Uczestnicy i uczestniczki:
znają pojęcie „źródło informacji”;
wiedzą, że istnieją różne źródła informacji, potrafią je nazwać;
potrafią wybrać źródło, by zdobyć konkretne informacje;
wiedzą, że nie wszystko jest w Internecie, istnieją tematy, o których w sieci nikt nie napisał.
Przebieg zajęć:
1.
Podaj przykład: W gazetce szkolnej w pewnej szkole ukazał się artykuł pt. „Jaki telefon komórkowy jest najlepszy dla uczniów?”. Zapytaj, gdzie dziennikarze szukali odpowiedzi, żeby napisać taki artykuł? Jak można nazwać coś, co umożliwia zdobycie jakiejś wiadomości. Wspólnie zdefiniujcie termin „źródło informacji”. Rozdaj uczestnikom i uczestniczkom karty pracy „Na tropie informacji — źródła” (ODT, DOC) i poproś o dopasowanie możliwych źródeł informacji do pytań (po 2 źródła do każdego pytania). Daj uczniom 2 minuty. Potem klaśnij i poproś o połączenie się w pary i dopisanie na jednej z kart wyników obu osób. Po 2 minutach znów klaśnij i poproś o połączenie się w czwórki i dopisanie na jedną z kart wyników obu par. Po 3 minutach znów klaśnij i poproś o połączenie się po dwie czwórki i spisanie na jednej karcie wszystkich wyników. Na koniec zadania każda ósemka wiesza na tablicy swoją kartę z odpowiedziami.
Przykładowe odpowiedzi:
Gdzie i kiedy brali ślub babcia i dziadek? — > rodzice, fotografie, bliscy krewni, dokumenty
Jak kończy się seria o Harrym Potterze? — > książka, film, koledzy, biblioteka, strona internetowa
W jaki sposób wyrobić legitymację szkolną, jeśli ktoś zgubił starą? — > nauczyciel, strona internetowa, tablica ogłoszeń, sekretariat szkoły
2.
Zaproś do omówienia kolejnych pytań przedstawicieli grup. Mówią oni, jakie źródła dopasowali do pytania. Uczestnicy dyskutują, które źródła udzielą odpowiedzi na pytanie.
3.
Rozdaj uczestniczkom i uczestniczkom podzielonym na ósemki (z pierwszego ćwiczenia) materiał pomocniczy „Wzór tabeli odpowiedzi” (ODT, DOC), wydrukowany lub przerysowany na duży arkusz papieru (dla każdej grupy po 1 egzemplarzu). Poproś o zaznaczenie krzyżykiem, skąd zaczerpnęliśmy informacje do odpowiedzi na kolejne pytania.
4.
Poproś uczestników i uczestniczki o przyjrzenie się tabeli i omów wyniki. Zadaj pytanie: kto nam najczęściej potrafi pomóc? Najprawdopodobniej okaże się, że jednak inni ludzie. Czy wystarczy jedno źródło, czy lepiej mieć ich kilka? Czy zawsze znajdziemy odpowiedź na pytanie w Internecie? Z tabeli wyniknie, że nie.
Zakończ lekcję krótkim podsumowaniem. Powiedz, że istnieją różne źródła informacji, mogą to być inne osoby lub przedmioty. Powiedz, że w zależności od tego, jakie pytanie zadajemy, szukamy informacji w innym miejscu. Dobrze jest czasem sprawdzić odpowiedzi w dwóch różnych miejscach.
Ewaluacja
Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:
wiedzą, że istnieją różne źródła informacji?
wiedzą, że przy odpowiedzi na pytanie warto skorzystać z różnych źródeł?
potrafią wybrać odpowiednie źródła, żeby zdobyć najlepszą informację?
wiedzą, że Internet nie odpowie na wszystkie pytania?
Opcje dodatkowe
Uczestnicy przynoszą na zajęcia jakiś ciekawy przedmiot. Wspólnie lub w grupach ustalają, skąd należałoby zaczerpnąć informacji, gdybyśmy planowali napisać artykuł o tym przedmiocie.
