Dyskusja ma wiele twarzy — inaczej rozmawiamy z rodzicami, w klasie, z nauczycielem, z rówieśnikami. Pomimo różnic, dyskutanci zawsze powinni dążyć do osiągnięcia porozumienia. Niestety bywa, że dyskusje przeradzają się w kłótnie. W telewizji zdarza się to niezwykle często. Rozmówcom nie zależy wówczas na porozumieniu, a raczej na zwróceniu na siebie uwagi widzów.
Jeśli chcesz, aby twoja dyskusja była owocna, nie łam kilku podstawowych zasad. Naczelną regułą każdej rozmowy jest odnoszenie się do innych z szacunkiem. Stare przysłowie „nie rób drugiemu, co tobie niemiłe” oddaje sedno problemu. Jeśli będziesz traktował innych uprzejmie i będziesz chciał ich wysłuchać, oni to odwzajemnią. Dobra dyskusja jest demokratyczna: każdy ma takie samo prawo do wyrażenia swojej opinii.
Oczywiście nie zawsze rozmawiamy z osobami faktycznie równymi. Dyskusja z rodzicem, dyrektorem czy instruktorem na obozie jest zwykle trudniejsza. Jeśli jednak naszą postawą i argumentami pokażemy, że nasz pogląd jest słuszny, mamy duże szanse na osiągnięcie zamierzonego celu.
Zawsze pamiętaj, podczas dyskusji:
Słuchaj innych. Wtedy inni też będą słuchać ciebie.
Nigdy nie przekrzykuj innych dyskutantów i nie wchodź im w słowo.
Nie daj ponieść się emocjom. Rozmówca może specjalnie cię prowokować, aby wykorzystać chwilę twojej nieuwagi.
Nie bój się wyrażać własnego zdania. Jeśli nie przedstawisz swojego punktu widzenia, nigdy nie zostanie on wzięty pod uwagę.
Mów na temat. Zbyt szerokie dygresje i zmiany tematu nie tylko zaciemniają twoją przewodnią myśl. Na dodatek mogą wywołać w innych rozmówcach zniecierpliwienie.
Zmieniaj formę wypowiedzi w zależności od odbiorcy. Co innego przekona kolegę, a co innego — nauczyciela czy rodzica.
Nie uogólniaj zbytnio stanowiska innych. Wprawdzie łatwiej znaleźć argumenty przeciwko bardzo ogólnej tezie, jednak taki zabieg jest krzywdzący. Świadczy o tym, że tak naprawdę nie zależy ci na wypracowaniu porozumienia, a na forsowaniu własnego zdania.
Nie próbuj obalać zdania swojego rozmówcy poprzez wytykanie jego wad. Krytykuj argumenty, a nie osoby.
Nie odwołuj się do krzywdzących stereotypów.
Nie staraj się przekonać nikogo za wszelką cenę. Szanuj poglądy innych.
Stosuj przykłady ilustrujące dany temat. Plastyczne obrazy bardziej przemawiają do odbiorców niż abstrakcyjne idee.
Własne zdanie ma każdy. Nie każdy potrafi jednak zaprezentować je na forum. W jaki sposób przekonać innych do własnych racji? Jak dyskutować, nie obrażając rozmówcy? Sztuka dyskusji jest bardzo trudna, łatwo o zgubienie wątku czy niepotrzebne emocje. Bez opanowania jej podstaw nigdy nie uda się wykorzystać naszej wiedzy, ani przekonać do własnego stanowiska. Zasady te obowiązują również w Internecie, na forach dyskusyjnych i portalach społecznościowych.
Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
znają zasady prowadzenia dyskusji;
potrafią identyfikować złe praktyki w odniesieniu do debat i dyskusji w życiu publicznym;
potrafią dobierać i prezentować argumenty na rzecz stawianych tez;
umieją formułować kontrargumenty mające na celu podważenie racji przywoływanych przez dyskutantów;
wiedzą, że zasady dyskusji obowiązują także w przestrzeni Internetu, zwłaszcza na forach.
Przebieg zajęć
1.
Na podstawie karty pracy „Dyskusja” (ODT, DOC) podziel uczestników zajęć na grupy, rozdzielając role w dyskusji.
Wybierz jeden z trzech poniższych tematów dyskusji i zapisz go na tablicy:
Czy ściąganie w szkole powinno być karane?
Gdzie lepiej ogląda się filmy, w domu czy w kinie?
W razie potrzeby możesz dobrać inny temat dyskusji, kierując się zainteresowaniami uczestników zajęć, aktualnie omawianym w toku zajęć materiałem lub istotnymi wydarzeniami społecznymi mającymi miejsce w ostatnim czasie.
2.
Na podstawie karty pracy „Dyskusja” (ODT, DOC) przeprowadź dyskusję, dbając o przestrzeganie czasu przewidzianego na kolejne jej etapy.
Na dyskusję przewidziano łącznie 15 minut.
10 minut zarezerwowano na głosowanie i omówienie werdyktu.
3.
Zadaj pytanie:
Jakich zasad należy przestrzegać, uczestnicząc w dyskusji?
Uzgodnione z uczestnikami zajęć odpowiedzi zapisz w formie 5 punktów na tablicy.
Zadaj pytanie:
Jakich zachowań należy kategorycznie unikać, uczestnicząc w dyskusji?
Uzgodnione z uczestnikami zajęć odpowiedzi zapisz w formie 5 punktów na tablicy.
Zadaj pytanie:
Dlaczego tak często nie przestrzegamy tych zasad w Internecie?
Jako pytania pomocnicze rozważ:
Czy należy przestrzegać czasu przewidzianego na poszczególne wystąpienia?
Czy wolno przerywać wystąpienie rozmówcy?
W jaki sposób powinno się prowadzić spór — dyskutujemy z argumentami przywoływanymi przez rozmówcę czy z jego osobą?
Czy należy okazywać emocje? Jeśli tak, w jaki sposób?
Które zachowania osób uczestniczących w debatach telewizyjnych są dobre, a które powinny zostać zmienione?
Ewaluacja
Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:
wiedzą, że w dyskusji istotne są przywoływane argumenty, a nie sądy wygłaszane na temat innych?
rozumieją, że zasady prowadzenia dyskusji nie ograniczają się wyłącznie do bezpośredniego kontaktu, ale dotyczą również przestrzeni Internetu?
potrafią zwięźle prezentować swoje racje, dopierając argumenty na rzecz stawianych przez siebie tez? (–> Rozważ realizację lekcji Zmieniaj świat słowami!)
Opcje dodatkowe
Zajęcia mogą zostać rozszerzone w punkcie III.3. Poproś uczestników zajęć o przygotowanie w parach katalogu dobrych manier dyskusji na forach internetowych. Odpowiedzi powinny zostać zapisane w formie 5–7 punktów. W zależności od czasu, którym dysponujesz, poproś kilka grup o zaprezentowanie przygotowanych katalogów.
nacechowany emocjonalnie, uproszczony obraz jakiegoś zjawiska. Jest tworzony na postawie pewnych fałszywych przekonań i uogólnień. Bardzo często dotyczy określonych grup społecznych, zwłaszcza narodowości. Przykładem funkcjonowania stereotypów są żarty o blondynkach.
