Zebrałeś już wszystkie potrzebne materiały? Przyszedł czas na ich wykorzystanie.
Najpierw zgromadzone informacje odtwarzamy, oceniamy i porządkujemy. Później można wytworzyć na ich podstawie coś nowego, np. sformułować własną wypowiedź czy napisać wypracowanie.
Przed przejściem do drugiego etapu pracy trzeba zdać sobie sprawę, co spośród zgromadzonych przez nas informacji jest najważniejsze. Jest to konieczne do twórczego ich wykorzystania.Porządkowanie wiadomości zacznij już podczas czytania. Na bieżąco wybieraj ważniejsze fragmenty, do których będziesz się odwoływał.
Każdy ma swój sposób porządkowanie informacji. Można wyróżniać pewne fragmenty w tekście, robić ksero, zapisywać pliki na dysku, umieszczać je w odpowiednich folderach czy wpinać materiały do segregatorów. Bardzo skutecznym sposobem jest sporządzanie notatek.
Dobra notatka:
jest krótka i treściwa,
w punktach przedstawia kluczowe informacje,
zawiera wyróżnienia. Podkreślaj najważniejsze rzeczy. Później położysz na nie nacisk w swojej pracy.
Gdy już twoje informacje są przeanalizowane i uporządkowane, możesz zabrać się do ich przetworzenia. Często efektem takiej pracy jest prezentacja czy wygłaszany referat.
Formę i treść swojego przekazu dostosuj do odbiorców. Co innego zaciekawi rówieśników, a co innego doceni nauczyciel. Zawsze jednak staraj się, żeby twoja wypowiedź była zaplanowana i przejrzysta. Zadbaj o logikę twojego wywodu: niech następne zdanie wynika z poprzedniego. Te cechy wypowiedzi sprawią, że odbiorcy będą mogli ją zrozumieć i docenić.
W uporządkowaniu referatu pomaga dobra prezentacja — tak samo, jak w zebraniu myśli przydają się notatki. I prezentacja, i notatki muszą jasno przekazywać najistotniejsze treści. Dlatego poszczególne slajdy powinny przypominać krótkie notatki. Wówczas słuchacze będą mieli możliwość szybkiego ich odczytania. Zatem niech zamieszczone na nich punkty będą zwięzłe. Aby urozmaicić prezentację, dobrze dodać ilustracje. Taka prezetacja ułatwi słuchaczom śledzenie toku wywodu.
Wszyscy znamy tę sytuację — dużo informacji, mało czasu, nigdy nie udaje się powiedzieć wszystkiego. By tego uniknąć, już na etapie wyszukiwania informacji należy starać się wybierać tylko te, które są najbardziej istotne. Przydatne okazują się zwłaszcza notatki pomagające uporządkować zgromadzony materiał. Warto też zastanowić się, w jaki sposób dopasować nasz przekaz do potrzeb i wieku odbiorcy.
Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
rozumieją, że prezentację informacji poprzedza proces ich selekcji i hierarchizacji;
potrafią wskazać najistotniejsze fragmenty czytanego tekstu;
sporządzają notatki w czasie procesu wyszukiwania informacji;
potrafią wybrać informacje w zależności do odbiorcy i jego potrzeb.
Poproś o lekturę tekstu oraz podkreślenie najważniejszych fragmentów. Uczestnicy zajęć mogą również sporządzać notatki na marginesie.
Bezpośrednio po lekturze zadaj pytanie: „Czy wszystkie elementy historii zawartej w artykule są tak samo ważne?”.
Jako pytania pomocnicze rozważ:
O czym jest artykuł?
Które fragmenty (akapity) tekstu możemy pominąć jako mniej istotne?
Które fragmenty tekstu są na tyle istotne, że warto je podkreślić lub zrobić na ich temat notatkę na marginesie?
Dlaczego sporządzenie notatek pomaga w zrozumieniu tekstu i sprawia, że łatwiej nam go opowiedzieć?
2.
Poproś uczestników o pracę w parach. Na podstawie przeczytanego tekstu poproś o przygotowanie krótkiej (2–3 minutowej) prezentacji na temat przeczytanego tekstu dla:
młodszego rodzeństwa chodzącego do szkoły podstawowej
grupy kolegów rówieśników
nauczyciela, który poprosił o przygotowanie referatu na ten temat
Każdej parze przydziel tylko jedno zadanie.
Zachęć uczestników zajęć do pisania po tekście, zaznaczania kluczowych fragmentów i robienia notatek na marginesie. Zasugeruj stworzenie krótkiego 4-punktowego streszczenia tekstu zawierającego kluczowe elementy historii. Zaznacz, że plan najlepiej przygotować po przejrzeniu notatek i ich uporządkowaniu. Ważne, aby każdy z punktów dotyczył najistotniejszych elementów, tylko takich, których pominięcie w czasie opowiadania tekstu zmieniłoby jego znaczenie.
3.
Poproś ochotników o wygłoszenie przygotowanych prezentacji.
Ważne, aby zostały wygłoszone prezentacje wszystkich typów (1, 2, 3) — jeśli starczy czasu, możesz poprosić o więcej niż 3 prezentacje.
Po każdej z prezentacji zachęć pozostałą część uczestników zajęć do wygłoszenia komentarzy i uwag.
Za każdym razem zadaj pytania:
Czy opowiedziana historia uwzględnia najważniejsze informacje z tekstu?
Czy prezentacja została przygotowana w sposób odpowiedni dla adresata?
4.
Poproś uczestników zajęć o wskazanie cech wypowiedzi adresowanych do: (1) młodszego rodzeństwa, (2) grupy rówieśników, (3) nauczyciela.
Jako pytania pomocnicze rozważ:
W czasie której z prezentacji możemy posłużyć się terminami naukowymi?
Który element historii będzie najbardziej interesujący dla danej grupy odbiorców?
Która z prezentacji może być najdłuższa i zawierać najwięcej elementów?
Zapisz na tablicy po 3 cechy wypowiedzi adresowanej do: (1) młodszego rodzeństwa, (2) grupy rówieśników, (3) nauczyciela.
Ewaluacja
Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:
rozumieją, że nie warto starać się „powiedzieć wszystko”, referując przeczytany artykuł? (–> rozważ realizację lekcji Zmieniaj świat słowami!)
wiedzą, że należy przeprowadzić selekcję zebranych informacji, zanim przystąpi się do ich prezentacji? (–> rozważ realizację lekcji Jak planować pracę z informacją?)
pamiętają o konieczności sporządzania notatek i przygotowania kilkupunktowego planu prezentacji? (–> rozważ realizację lekcji Zmieniaj świat słowami!)
Opcje dodatkowe
Zajęcia mogą zostać poszerzone w ćwiczeniu pierwszym. Poproś uczestników o zaznaczenie czterech, nie dłuższych niż jedno zdanie, najważniejszych fragmentów tekstu. W czasie dyskusji porównaj fragmenty 5–6 osób, wspólnie ustalcie te elementy, które są najważniejsze dla historii opowiedzianej w tekście.
Ostatnie ćwiczenie może również zostać rozbudowane o pracę w grupach — poproś każdy z zespołów o stworzenie listy porad, w jaki sposób należy prezentować informacje (1) młodszemu rodzeństwu, (2) grupie rówieśników, (3) nauczycielowi. Poproś grupy o zaprezentowanie swojej pracy, a pozostałych uczestników zajęć do komentowania i dzielenia się swoimi uwagami.
