Zapytaj uczestników i uczestniczki, czy znaleźli się kiedyś w sytuacji, w której nie mogli czegoś dokładnie zobaczyć albo mieli problemy z usłyszeniem czegoś. Poproś osoby chętne o powiedzenie, co to była za sytuacja. Powiedz, że na dzisiejszych zajęciach dowiedzą się o różnych osobach, które mają rozmaite potrzeby związane z korzystaniem z poszczególnych mediów.
45m
Bez Internetu
Ta lekcja jest częścią tematu Prawo na poziomie szkoła podstawowa 4-6.
Lekcja: Media dla wszystkich
wróć do spisu treściWiedza w pigułce ?
Dla nauczyciela:
Zajęcia poświęcone dostępności mają na celu uwrażliwić uczestników i uczestniczki na to zagadnienie. Przede wszystkim ważna jest świadomość istnienia bardzo różnych ograniczeń w korzystaniu z mediów. Trzeba pamiętać, że nie mówimy tutaj o niepełnosprawności, tylko o braku dostępu do treści.
Przykłady barier w dostępie do treści:
- widzenie — osoby widzące z wadami wzroku, czytające przy złym oświetleniu, niedowidzące, niewidome
- słuch — osoby słyszące niemające dostępu do głośników lub słuchawek, niedosłyszące, głuche
- rozumienie — dyslektycy, obcokrajowcy nieznający języka, niepełnosprawni intelektualnie
- motoryka — osoby korzystające z internetu bez pomocy myszki, np. przez urządzenia dotykowe, systemy smart tv, niepełnosprawni ruchowo
Informacja może być dostępna dla każdego pod warunkiem zastosowania konkretnych rozwiązań. W ten sposób można uwzględnić potrzeby różnych odbiorców.
Informację wizualną można przekazać za pomocą dodatkowego tekstu. Opisy obrazu, postaci i ich zachowań to audiodeskrypcja. Przekazują ją lektorzy lub syntezator mowy. Przy przeglądaniu stron internetowych oraz korzystaniu z urządzeń komunikacyjnych używa się także monitorów brajlowskich i syntezatorów mowy.
To, czego nie można usłyszeć, przekazuje się za pomocą napisów. Napisy różnią się od zwykłej listy dialogowej. Dodatkowo informują o innych niż same dialogi wydarzeniach dźwiękowych (np. skrzypienie drzwi). Drugi sposób to tłumaczenie na język migowy.
Aby treści były dostępne dla osób mających problemy z rozumieniem, muszą być przejrzyste i czytelne. Przy tworzeniu treści można korzystać z wytycznych do konstruowania tekstów easy-to-read (zrozumiałość treści i formy), automatycznych translatorów, jednolitej i przystępnej identyfikacji wizualnej.
W 2011 roku do ustawy o radiofonii i telewizji (tzw. medialnej) dodano zapis o tym, że co najmniej 10% audycji telewizyjnych powinno być udostępnianych wraz z audiodeskrypcją, napisami i tłumaczeniami na język migowy.
W 2012 roku Polska ratyfikowała Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Konwencja jest impulsem do tworzenia nowych rozwiązań w zakresie dostępności.
Dla ucznia:
Każdy z nas jest inny, a więc inaczej odbiera informacje i pracuje z nimi. Niezależnie od tego, czy nie rozumiesz języka, czy też masz problemy z widzeniem, nie możesz czegoś usłyszeć lub poruszać się, masz prawo korzystać z mediów. Wszyscy powinni dbać o to, żeby to było możliwe.
Podpisy, tłumaczenia, także te na język migowy, dodatkowe opisy, czytelność i łatwość w obsłudze — to wszystko sposoby na to, aby różne informacje były dostępne.
wróć do spisu treściPomysł na lekcję ?
W trakcie zajęć uczestnicy i uczestniczki dowiedzą się, czym jest audiodeskrypcja, będą mieli również okazję spróbować ją wykonać i doświadczyć jej. Poznają różne grupy użytkowników i dowiedzą się, jakie potrzeby mają poszczególne grupy.
Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
- wiedzą, że są różni użytkownicy internetu, mający różne potrzeby;
- potrafią wskazać na różne osoby, które mają trudności ze słuchaniem, patrzeniem, rozumieniem i ruchem;
- wiedzą, czym jest audiodeskrypcja;
- potrafią wykonać prostą audiodeskrypcję.
Przebieg zajęć
1.
2.
Podziel uczestników i uczestniczki na pary. Każdej parze daj jedną kopertę z pociętym materiałem pomocniczym dla grup „Użytkownicy” (ODT, DOC). Poproś pary o przyjrzenie się paskom i połączenie potrzeb z osobami.
Po 10 minutach poproś uczestników i uczestniczki o prezentację wyników pracy. Podaj pierwszy rodzaj potrzeb i poproś grupy o wymienienie osób, których dotyczą te potrzeby. Możesz zapisywać na tablicy osoby i potrzeby. Jeśli pojawią się wątpliwości, wyjaśnij je.
Podsumuj, zwracając uwagę, że istnieją różne grupy użytkowników internetu, a osoby projektujące strony czy treści w internecie powinny brać pod uwagę potrzeby wszystkich.
3.
Podziel uczestników i uczestniczki na zespoły dwuosobowe, inne niż w ćwiczeniu 2. Poproś, żeby pary usiadły do siebie plecami. Daj jednej osobie z każdej pary jedno zdjęcie z materiału pomocniczego dla grup „Audiodeskrypcja” (ODT, DOC, DOCX), tak żeby druga osoba z pary nie zobaczyła zdjęcia. Następnie drugiej osobie w każdej z par daj drugie zdjęcie z tego samego materiału pomocniczego, również w taki sposób, żeby pozostałe osoby go nie widziały. Poproś, aby pierwsza osoba z pary opisała zdjęcie drugiej osobie, podając jak największą ilość szczegółów, tak żeby druga osoba mogła wyobrazić sobie fotografię jak najdokładniej. Osoby słuchające i wyobrażające sobie zdjęcia nie mogą zadawać pytań. Ich zadaniem jest wyobrażenie sobie opisywanego przedmiotu. Następnie poproś, aby druga osoby z każdej pary opisała w podobny sposób zdjęcie, które dostała. Na koniec poproś uczestniczki i uczestników o pokazanie drugim osobom z ich par zdjęć, które opisywali.
Rozpocznij rozmowę o tym, jak przebiegało wykonanie zadania. Pytania pomocnicze, które możesz zadać:
- Czy łatwo sobie wyobrazić zdjęcie opisywane przez drugą osobę?
- Co pomagało w opisywaniu fotografii, a co było trudne?
- Co przeszkadzało w wyobrażeniu sobie zdjęcia?
- Które opisy i wskazówki były najbardziej pomocne?
Podsumuj, wyjaśniając pojęcie audiodeskrypcji i jej zastosowania dla osób niewidzących i słabo widzących.
4.
Na koniec zajęć opowiedz o usprawnieniach, które pomagają korzystać różnym osobom z mediów.
Powiedz o:
- stronach internetowych, które projektowane są w taki sposób, żeby można było powiększać na nich tekst za pomocą specjalnego przycisku lub skrótu klawiaturowego Ctrl+;
- stronach internetowych, które ułatwiają programom czytającym znajdowanie treści i odczytywanie ich w odpowiedniej kolejności (na przykład menu strony internetowej);
- tłumaczach języka migowego, którzy pojawiają się w prawym dolnych rogu ekranu w trakcje emisji wybranych programów;
- ekranach ze zwiększonym kontrastem ułatwiającym wyświetlanie treści;
- skrótach ułatwiających nawigowanie na stronach za pomocą klawiatury;
- zdjęciach, grafikach, tabelach i filmach na stronie internetowej, które są zapisane w formie tekstowej.
Przykłady:
- https://mac.gov.pl — możliwość zwiększania kontrastu i czcionki
- http://www.muzeumslaskie.pl/ — strona muzeum z opisami zdjęć i ilustracji
Ewaluacja
Czy po przeprowadzonych zajęciach uczestnicy i uczestniczki:
- wiedzą, że są różni użytkownicy internetu, mający różne potrzeby?
- wiedzą, czym jest audiodeskrypcja?
- potrafią wykonać prostą audiodeskrypcję?
Opcje dodatkowe
Odtwórz audiodeskrypcje budynków ze strony Stowarzyszenia w Warszawie (http://www.architektura.wwarszawie.org.pl/galeria.html), poproś uczestników i uczestniczki o wykonanie rysunków budynków na podstawie opisu audiodeskrypcji.
wróć do spisu treściMateriały ?
materiał pomocniczy dla grup „Użytkownicy” (ODT, DOC)
materiał pomocniczy dla grup „Audiodeskrypcja” (ODT, DOC, DOCX)
wróć do spisu treściZadania sprawdzające ?
Słowniczek ?
- audiodeskrypcja
- słowny opis obrazu, filmu lub rzeźby
- dostępność
- możliwość używania rzeczy, budynku lub strony www przez możliwie największą liczbę osób, niezależnie od ich umiejętności lub możliwości
Czytelnia ?
- Audiodeskrypcje budynków, Stowarzyszenie w Warszawie, [dostęp: 28 sierpnia 2013], dostępny w Internecie: http://www.architektura.wwarszawie.org.pl/galeria.html.
- Narodowy Instytut Audiowizualny, Wprowadzenie do audiodeskrypcji, [online], [dostęp: 27.11.2013], dostępny w Internecie: http://www.nina.gov.pl/digitalizacja/strategie-i-technologie/artyku%C5%82/2011/06/21/wprowadzenie-do-audiodeskrypcji.
- film Dostępne Strony. (Nie)pełnosprawny dostęp do internetu [online], [dostęp: 27.11.2013], dostępny w Internecie: http://dostepnestrony.pl/film-dostepne-strony-niepelnosprawny-dostep-do-internetu/.
- Paszkiewicz Dominik, Podręcznik na temat dobrych rozwiązań w projektowaniu dostępnych serwisów internetowych [PDF], [dostęp: 27.11.2013], dostępny w Internecie: http://dostepnestrony.pl/wp-content/uploads/2012/02/Dostepnosc_serwisow_internetowych-PODRECZNIK11.pdf.