Ta lekcja jest częścią tematu Prawo na poziomie szkoła podstawowa 1-3.
Za górami, za lasami żył pewien zaradny chłopiec, Jaś. Razu pewnego wracał ze szkoły przez Czarodziejski Las. Nagle usłyszał cichy płacz. Przy krzaku malin stała mała, zmarznięta dziewczynka. Jaś zapytał, co robi sama w środku lasu.
— Kiedy byłam bardzo mała, porwał mnie zły czarodziej — powiedziała dziewczynka. — Od tamtej pory więził mnie w okropnym zamczysku. Teraz urosłam i po wielu próbach udało mi się uciec. Nie wiem jednak, dokąd pójść!
— A kim są twoi rodzice?
— Nie pamiętam swojego domu. Wiem tylko, że moją mamą jest piękna wróżka, znienawidzona przez czarnoksiężnika. Ale nie wiem, jak się nazywa ani gdzie mieszka!
— Nic się nie martw! Spróbujemy ją znaleźć!
Jaś myślał przez chwilę, kto mógłby wiedzieć coś o pięknej wróżce. Może jego rodzice słyszeli coś o niej? Wrócił więc razem z dziewczynką do domu. Tam zapytał tatę, czy słyszał coś o pięknej księżniczce, której zaginęła córka.
— Coś obiło mi się o uszy — odpowiedział tata. — Podobno żył ktoś taki w Krainie Wierzb, która graniczy z Czarodziejskim Lasem. Może tam ktoś coś wie?
Jaś bardzo chciał pomóc małej uciekinierce, więc namówił tatę na wycieczkę do Krainy Wierzb. Wsiedli razem z dziewczynką na konie. Gdy dotarli do Krainy Wierzb, zdecydowali się zasięgnąć języka w przydrożnej karczmie. Tam przy jednym ze stolików siedziała stara, zgarbiona zielarka.
— Ooo! — wykrzyknęła, gdy tylko zobaczyła dziewczynkę — wyglądasz dokładnie jak śliczna Wróżka Łucja!
— Może wiesz, zielarko, czy to Wróżka Łucja jest moją mamą?
— Och! Rzeczywiście przed laty utraciła małą córeczkę! Niestety zeszłej wiosny przestała przychodzić do mnie po zioła. Nie wiem, co się z nią stało. Słyszałam, że wyprowadziła się ze swojej dawnej chatki. Ale jej pomocnik, Wacek, został i mieszka niedaleko.
Jaś z tatą i dziewczynką pojechali więc do domku pomocnika Wacka. Stał na małym pagórku otoczony wierzbami. Okazało się, że Wacek wie, gdzie mieszka teraz Wróżka Łucja — jest dwórką w zameczku księcia krainy, położonym na skraju lasu. Gdy dziewczynka wraz z jej pomocnikami dotarła tam, wszyscy powitali ją z wielką radością. Z wdzięczności wydali wielkie przyjęcie na cześć zaradnego Jasia.
— Wszyscy jesteśmy ci bardzo wdzięczni, Jasiu! — powiedziała Łucja w czasie toastu. — Pytania zadawane właściwym osobom pozwoliły ci zebrać dane o mnie. Dzięki temu moja córeczka trafiła do domu. Niestety nie wszyscy korzystają z uzyskanych danych w równie szlachetny sposób! Zły czarnoksiężnik przed laty zdobył informacje, gdzie przebywałam z córką. Pozwoliło mu to porwać ją i rozdzielić nas na tak długi czas. Powinniśmy wszyscy bardziej uważać, komu ufnie pozostawiamy o nas wiadomości.
wróć do spisu treściLekcja koncentruje się wokół tematu danych osobowych, wyjaśnia, czym są. Uczestnicy i uczestniczki dowiadują się, że to nie tylko takie informacje jak imię, nazwisko czy numer pesel, ale także na przykład „ciasteczka”, które pozwalają na naszą identyfikację w internecie. Ponadto nasze dane mogą być gromadzone i używane do różnych celów, dlatego tak ważna jest świadomość, które z nich chcemy udostępnić.
Uczestnicy i uczestniczki:
Powiedz uczestniczkom i uczestnikom, że podczas zajęć zamienimy się w detektywów, którzy będą tropić specjalne ślady. Ślady te będziemy nazywać danymi. Okaże się, że można je spotkać wokół nas, ale także w internecie. Zapytaj, z jakich stron, gier i portali uczestnicy i uczestniczki korzystają najczęściej. Zapowiedz, że także tam będziemy szukać śladów.
.
Zapowiedz, że teraz odbędzie się pierwsza detektywistyczna próba: każdy będzie miał za zadanie odnaleźć drugą osobę, a zadanie ułatwią specjalne ślady. Poproś uczestników i uczestniczki, aby na kartce papieru w formie rysunku ujawnili różne informacje o sobie np. kolor oczu, włosów, wzrost, ubiór, co lubią, czym się interesują. Poproś, aby podczas pracy nie pokazywali innym osobom swojej kartki. Następnie zbierz wszystkie prace, pomieszaj tak, aby kolejność rysunków była przypadkowa, i powieś wszystkie prace na ścianie. Pod każdą pracą przyczep kopertę. Rozdaj uczestnikom i uczestniczkom małe karteczki, możesz pomocniczo wcześniej wypisać na nich imiona. Poproś, aby wszyscy detektywi, przechadzając się po sali, spróbowali odgadnąć, czyja wizytówka wisi na ścianie. Jeśli już podejmą decyzję, powinni wrzucić do koperty karteczkę z imieniem wskazanej osoby. Następnie poproś, aby każdy podszedł do swojej pracy i sprawdził w kopercie, czy inni detektywi prawidłowo odgadli imię autora lub autorki. Podsumowując, porozmawiaj o tym, że każdy z nas ma szczególne cechy dotyczące np. jego wyglądu, charakteru, zainteresowań, ale każdego określają również takie informacje, jak np. imię, nazwisko, data urodzenia, numer buta, adres zamieszkania, nazwa klasy, do której chodzi itd. Są to dane każdej osoby.
Powiedz, że swoimi danymi osobowymi możemy posługiwać się na co dzień np. przedstawiając się nowemu koledze lub koleżance czy korzystając z internetu. Są to ślady, które pozostawiamy po sobie. Na przykład gdy korzystamy z gry, wpisujemy swoje imię. Dorośli, robiąc zakupy przez internet, wpisują adres zamieszkania. Zobaczymy teraz, jak takie ślady mogą wyglądać. Umieść na tablicy ślady z nazwami różnego typu danych (materiał pomocniczy „Ślady”) (ODT, DOC), pomocniczo odczytaj ich nazwy, a następnie ich definicje. Wspólnie dopasujcie nazwy danych do definicji (materiał pomocniczy „Definicje”) (ODT, DOC). Zapytaj, które z tych śladów możemy zostawić po sobie, korzystając z internetu. Odczep z tablicy te wybrane i połóż je na podłodze.
Połóż wybrane w poprzedniej aktywności ślady na podłodze i obok nich połóż ślady bez nazw, tak aby tworzyły ścieżkę, po której można przejść. Wymieszaj ślady puste i te z napisami. Na końcu postaw pudełko, które będzie symbolizowało gromadzenie danych lub miejsce, gdzie się je zbiera. Zapowiedz, że im więcej śladów, czyli danych osobowych, pozostawiamy w internecie, tym łatwiej odgadnąć, kim jesteśmy. Dlatego zawsze, zanim umieścimy jakąś informację o sobie, powinniśmy się zastanowić, czy chcemy zostawić taki ślad po sobie. Najlepiej wtedy poprosić o radę osobę dorosłą. Należy się zwrócić do osoby dorosłej również wtedy, gdy zauważymy, że ktoś użył informacji o nas bez naszej zgody. Poproś uczestników i uczestniczki, aby wyobrazili sobie, że grają w grę w internecie lub korzystają z jakiejś strony. Ich zadaniem jest, trzymając się za ręce, przejść po ścieżce tak, aby nie zostawiać żadnych danych. Jeśli ktoś przejdzie po śladach z nazwami, musi zabrać ślad i wrzucić go do skrzynki na końcu ścieżki. Jeśli okaże się, że wszystkim udało się przejść po pustych śladach, zbierz te z danymi i wrzuć je do pudełka. Podsumuj, mówiąc, że dane, które zostawiamy w internecie lub które ujawniamy o innych, są gromadzone przez różne osoby, firmy, instytucje. Czasem takie zbiory danych są potrzebne, np. lista wszystkich dzieci w szkole. Czasem jednak jest tak, że nie wiemy, co się z naszymi danymi stanie, do czego i kto je wykorzysta. Dlatego ważne jest, aby każda osoba wiedziała, jakie dane osobowe udostępnia i w jakim celu, by nie trafiły do pudełka przypadkowo. Zapytaj, jakich danych osobowych na pewno nie należy udostępniać.
Odczytaj historię Jasia. Zapytaj, dzięki jakim informacjom pomógł odnaleźć Wróżkę Łucję. W podsumowaniu zwróć uwagę, że każdy z nas posiada dane osobowe. Dane każdego są inne i dzięki temu właśnie można go rozpoznać i odnaleźć. Jednak nie zawsze, kiedy ktoś uzyska nasze dane, wykorzystuje je w dobrych celach, dlatego należy być ostrożnym przy udostępnianiu swoich danych innym osobom.
Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:
Po przeczytaniu bajki o Jasiu („Wiedza w pigułce”) poproś, aby uczestnicy odtworzyli w formie komiksu historię głównego bohatera. Zadanie może być wykonane indywidualnie lub możesz utworzyć grupy i poprosić, aby każda narysowała część komiksu, który później złożycie w całość.
wróć do spisu treści