Zapowiedz, że podczas zajęć spróbujecie wyobrazić sobie, jak mogłoby wyglądać kino dostępne i przyjazne dla wszystkich. Bardzo ważne będzie więc, żeby mogły z niego korzystać osoby z różnymi niepełnosprawnościami. Zapytaj, czy uczestnicy i uczestniczki słyszeli kiedyś takie określenie, jak niepełnosprawność. Co ono oznacza? Powiedz, że możemy spotkać osoby z różnymi niepełnosprawnościami np. osoby niewidome albo niesłyszące. Zapytaj o kolejne przykłady. Wypisz na tablicy pojawiające się odpowiedzi uczestników i uczestniczek, a także dodaj te przykłady, które nie zostały przez nich wymienione (osoby niesłyszące, niedosłyszące, niewidome, słabowidzące, niemówiące, niepełnosprawne ruchowo). Wyjaśnij pojęcia, które wydadzą się niejasne.
45m
Bez Internetu
Ta lekcja jest częścią tematu Prawo na poziomie szkoła podstawowa 1-3.
Lekcja: Prawa osób z niepełnosprawnościami
wróć do spisu treściWiedza w pigułce ?
Dla nauczyciela:
Zajęcia poświęcone dostępności mają na celu uwrażliwić uczestników i uczestniczki na to zagadnienie. Przede wszystkim ważna jest świadomość istnienia bardzo różnych ograniczeń w korzystaniu z mediów. Trzeba pamiętać, że nie mówimy tutaj o niepełnosprawności, tylko o braku dostępu do treści.
Przykłady barier w dostępie do treści:
- widzenie — osoby widzące z wadami wzroku, czytające przy złym oświetleniu, niedowidzące, niewidome
- słuch — osoby słyszące niemające dostępu do głośników lub słuchawek, niedosłyszące, głuche
- rozumienie — dyslektycy, obcokrajowcy nieznający języka, niepełnosprawni intelektualnie
- motoryka — osoby korzystające z internetu bez pomocy myszki, np. przez urządzenia dotykowe, systemy smart tv, niepełnosprawni ruchowo
Informacja może być dostępna dla każdego pod warunkiem zastosowania konkretnych rozwiązań. W ten sposób można uwzględnić potrzeby różnych odbiorców.
Informację wizualną można przekazać za pomocą dodatkowego tekstu. Opisy obrazu, postaci i ich zachowań to audiodeskrypcja. Przekazują ją lektorzy lub syntezator mowy. Przy przeglądaniu stron internetowych oraz korzystaniu z urządzeń komunikacyjnych używa się także monitorów brajlowskich i syntezatorów mowy.
To, czego nie można usłyszeć, przekazuje się za pomocą napisów. Napisy różnią się od zwykłej listy dialogowej. Dodatkowo informują o innych niż same dialogi wydarzeniach dźwiękowych (np. skrzypienie drzwi). Drugi sposób to tłumaczenie na język migowy.
Aby treści były dostępne dla osób mających problemy z rozumieniem, muszą być przejrzyste i czytelne. Przy tworzeniu treści można korzystać z wytycznych do konstruowania tekstów easy-to-read (zrozumiałość treści i formy), automatycznych translatorów, jednolitej i przystępnej identyfikacji wizualnej.
W 2011 roku do ustawy o radiofonii i telewizji (tzw. medialnej) dodano zapis o tym, że co najmniej 10% audycji telewizyjnych powinno być udostępnianych wraz z audiodeskrypcją, napisami i tłumaczeniami na język migowy.
W 2012 roku Polska ratyfikowała Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Konwencja jest impulsem do tworzenia nowych rozwiązań w zakresie dostępności.
Prawa człowieka są uniwersalne — wszyscy mamy równe prawa. Dotyczy to, oczywiście, także osób niepełnosprawnych. Są różne rodzaje niepełnosprawności: ruchowa, wzrokowa, słuchowa i intelektualna. Ze względu na te różne ograniczenia prawa człowieka są inaczej realizowane.
Podobne lub takie same problemy mają osoby z różnymi wadami wzroku, pracujące przy złym oświetleniu, niemające dostępu do głośników lub słuchawek, dyslektycy i obcokrajowcy nieznający języka oraz korzystające z komputera bez użycia myszki. Nie chodzi więc o to, że ktoś jest niepełnosprawny, tylko o to, że nie ma dostępu do treści.
Każdy z nas jest inny, co oznacza, że każdy inaczej uczestniczy w życiu społecznym i odbiera informacje. Projektowanie uniwersalne dąży do zniesienia wszystkich barier, które przeszkadzają w dostępie do treści. Budynki i urządzenia są projektowane z myślą o wszystkich użytkownikach. W internecie pomocne są „Wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych” (WCAG). To zbiór wskazówek, które pomagają uniknąć błędów w tworzeniu treści na stronach www.
12 wytycznych pogrupowano, przyporządkowując je 4 zasadom dostępności treści:
- zrozumiałość — teksty są czytelne i łatwe w odbiorze; interfejs jest intuicyjny i logicznie zbudowany; trudno popełnić błąd przy jego obsłudze
- bez przeszkód w obsłudze — strona jest możliwa w obsłudze przy użyciu klawiatury; nie ma limitów czasowych w korzystaniu z serwisu; sekcje na stronie mają jednoznaczne tytuły i są logicznie podzielone; można pominąć szkodliwe dla wzroku i słuchu komunikaty
- postrzegalność zmysłowa — treść ma swój odpowiednik: obrazom i filmom towarzyszą opisy tekstowe, głosowe, napisy, tłumaczenia na język migowy; prezentacja (zarówno kształt graficzny, jak i styl) treści nie wpływa na odbiór; informacje pierwszoplanowe nie zlewają się z tłem
- solidne wykonanie — treść jest eksponowana za pomocą najnowszych technologii uwzględniających wytyczne dotyczące dostępności; do treści można dotrzeć różnymi drogami (urządzenia, oprogramowania)
Kiedy te wskazówki nie są uwzględnione, treść nie jest dostępna dla wszystkich. Jak najczęściej korzystaj z tych wskazówek, kiedy tworzysz jakieś informacje i wrzucasz je do sieci. Pozwoli to pokonywać bariery.
Dla ucznia:
Każdy z nas jest inny, a więc inaczej odbiera informacje i pracuje z nimi. Niezależnie od tego, czy nie rozumiesz języka, czy też masz problemy z widzeniem, nie możesz czegoś usłyszeć lub poruszać się, masz prawo korzystać z mediów. Wszyscy powinni dbać o to, żeby to było możliwe.
Podpisy, tłumaczenia, także te na język migowy, dodatkowe opisy, czytelność i łatwość w obsłudze — to wszystko sposoby na to, aby różne informacje były dostępne.
wróć do spisu treściPomysł na lekcję ?
Uczestnicy i uczestniczki wezmą udział w zabawach, które przybliżą im wiedzę na temt tego, z jakimi ograniczeniami w dostępie do kultury i informacji mogą zetknąć się osoby z różnymi niepełnosprawnościami. Spróbują też dzięki tym zabawom wyobrazić sobie wymarzone kino, do którego może wybrać się każdy, bez względu na poziom sprawności psychoruchowej.
Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
- wiedzą, czym jest niepełnosprawność;
- potrafią wskazać podstawowe rozwiązania zapewniające osobom z niepełnosprawnością dostępność do informacji i kultury.
Przebieg zajęć
1.
2.
Powiedz, że zaczniecie najpierw od miejsca, w jakim mogłoby się znajdować wasze przyjazne kino. Rozdaj wszystkim czarno-białe rysunki budynku, w którym brakuje podjazdu dla wózków, szerokich drzwi wejściowych i schodów (Materiał pomocniczy_Przyjazne kino). Miejsca, gdzie powinny się znajdować, zostały oznaczone na rysunku przez wykropkowane linie. Poproś o połączenie kropek i pokolorowanie powstałych w ten sposób obiektów. Zapytaj, do czego służą. Podkreśl, że do takiego kina, jakie właśnie stworzyli uczestnicy i uczestniczki mogliby bez problemu udać się wszyscy, również osoby korzystające z wózków (osoby z niepełnosprawnością ruchową, mamy z małymi dziećmi, osoby starsze).
3.
Czas zająć się napisami, które zwykle pojawiają się na kinowym ekranie. Podziel uczestników i uczestniczki na dwie grupy. Każdej wręcz kartkę z wyrazami zapisanymi na komputerze tak drobną czcionką, by nie można ich było odczytać gołym okiem. Rozdaj także lupy i poproś, by uczestnicy i uczestniczki postarali się odczytać, co jest napisane na kartkach. Hasła powinny brzmieć: WITAMY W PRZYJAZNYM KINIE i ZAPRASZAMY NA FILM. Gdy zostaną już rozszyfrowane, zapytaj, czy na filmie lub w innym miejscu mogą być umieszczane tak małe napisy. Oczywiście nie – by każdy mógł z nich skorzystać, powinny być duże i czytelne (nierozmazane, wyróżniające się z tła). Podkreśl, że jest to ważne dla wszystkich, a szczególnie dla osób, które słabiej widzą albo mają zmęczony wzrok. Poproś, by chętne osoby z obu grup zapisały oba napisy na tablicy, dobierając ich wielkość tak, żeby można je było przeczytać nawet z najdalszego miejsca w sali. Zapytaj, czy tak przygotowane napisy możemy zaakceptować w naszym kinie.
4.
Powiedz, że przyjazne kino będzie potrzebować także lektora, który opisze, co się dzieje na ekranie. Zapowiedz, że spróbujecie sami sprawdzić, jak to się robi. Poproś, by uczestnicy i uczestniczki dobrali się w pary i usiedli plecami do siebie. Jednej z osób z każdej pary wręcz obrazek, mówiąc, by nie pokazywała go nikomu (Instrukcja dla prowadzącego_Filmowy obrazek); a drugiej kartkę A4 i ołówek. Powiedz, że zadanie polega na tym, by osoby mające przed oczami obrazki spróbowały jak najdokładniej opisać, co na nich widnieje, tak aby ich koledzy i koleżanki z pary mogli możliwie wiernie odtworzyć je na swoich kartkach. Obejrzyjcie efekty pracy uczestników i uczestniczek. Podsumuj, mówiąc, że właśnie wykonaliście pracę podobną do pracy lektora. Z tą jednak różnicą, że podobne opisy stosowane w kinie i telewizji są oczywiście znacznie krótsze – w przeciwnym razie jeden obrazek (kadr) musiałby być wyświetlany bardzo długo. Zapytaj, dla kogo są przygotowywane takie opisy. Potwierdź, kiedy uczestnicy i uczestniczki wymienią osoby niewidome i słabowidzące.
5.
Zwróć uwagę, że do waszego przyjaznego kina moglibyście zaprosić każdą osobę bez względu na to, czy dobrze widzi lub nie widzi zupełnie, czy porusza się na wózku lub o kulach, albo czy np. nosi okulary. Jest tak dlatego, że zadbaliście, żeby budynek był dostępny dla każdego, napisy na filmie były odpowiedniej wielkości, a podczas seansu pojawił się opis ustny tego, co widać na ekranie. Takie podejście, uwzględniające wszystkie osoby, powinno być stosowane zawsze.
Ewaluacja
Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:
- rozumieją pojęcie „niepełnosprawność”?
- potrafią wymienić podstawowe rozwiązania zapewniające osobom z niepełnosprawnością dostępność do informacji i kultury?
Opcje dodatkowe
Jeśli masz więcej czasu, zapytaj uczestników i uczestniczki, jak porozumiewają się między sobą osoby niesłyszące i niedosłyszące. Potwierdź, gdy pojawi się odpowiedź, że używają znaków. Powiedz, że taki język znaków nazywamy językiem migowym. Stosuje się go również do tłumaczenia filmów lub np. programów telewizyjnych. Widać wtedy w rogu ekranu osobę, która pokazuje kolejne znaki, tłumacząc wszystkie padające słowa i zdania. Dla zilustrowania, jak takie tłumaczenie wygląda, możesz pokazać uczestnikom i uczestniczkom film „Len” w reżyserii Joanny Jasińskiej-Koronkiewicz. Zaproponuj też nauczenie się dwóch znaków w języku migowym: film i kino. Możesz skorzystać w tym celu ze słownika migam.pl (oba wyrazy znajdziesz w kategorii Rozrywka, Media, Wypoczynek). Zapytaj, czy tłumacz języka migowego również powinien pojawić się w waszym przyjaznym kinie.
wróć do spisu treściMateriały ?
wróć do spisu treściZadanie dla ucznia ?
Słowniczek ?
- niepełnosprawność
Czytelnia ?
- Budny Jolanta, Projektowanie dla wszystkich, [online], [dostęp: 12.06.2014], Dostępny w Internecie: http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/11518;jsessionid=DC85ECB4937F6791F1E37B46183D783E#.U5ntB_l_vgN