Poinformuj, że celem lekcji jest wstępne opracowanie przyniesionego materiału w bezpłatnym programie Audacity. Poproś, aby uczestnicy i uczestniczki (pracujący w grupach) zgrali materiały na komputery szkolne i otworzyli program do montażu dźwięku. Grupy mają kilka minut na wstępne zapoznanie się z programem (np. panel główny).
45m
Bez Internetu
Ta lekcja jest częścią tematu Kompetencje cyfrowe na poziomie gimnazjum.
Lekcja: Przygotowujemy audycję do szkolnego radiowęzła
wróć do spisu treściWiedza w pigułce ?
Wraz z rozpowszechnieniem nowoczesnych technologii świat muzyki i dźwięku uległ wielkiemu przekształceniu. Dziś nagrywanie, obróbka i przekształcanie dźwięku są łatwiejsze niż kiedykolwiek. Dawne metody analogowego jego zapisu na płytach winylowych czy taśmach magnetycznych ustąpiły na rzecz nośników cyfrowych.
Po włączeniu muzyki z analogowej płyty winylowej w każdej chwili odtwarzany jest specyficzny dla tego momentu dźwięk, który płynie cały czas. Inaczej jest w przypadku nagrań cyfrowych. Muzyka jest w nich zapisana w taki sposób, że z nieskończonego zbioru chwil dźwięków, które składają się na utwór muzyczny, wybrany jest pewien skończony zbiór momentów w bardzo małych, regularnych odstępach czasu (proces ten nazywany jest próbkowaniem). Zwykle dźwięki są zapisywane z częstotliwością 44 100 razy na sekundę (czyli 44,1 kHz). Odstępy między momentami dźwiękowymi są tak małe, że nasze ucho nie jest w stanie wychwycić utraty ich płynności. Takie nagranie może zostać utrwalone w formacie WAV, którego wadą jest bardzo duża wielkość.
Aby ją zmniejszyć, pierwotny zapis może zostać poddany różnym metodom kompresji. W jej wyniku zwiększyć się mogą odległości pomiędzy momentami dźwiękowymi, a głębia (skomplikowanie) każdego z nich może zostać zmniejszona. Powstaje pewne przybliżenie, uwzględniające ograniczenia naszego słuchu. W wyniku takiej stratnej kompresji powstają pliki m.in. MP3 i Ogg Vorbis. Formatem wykorzystującym kompresję bezstratną jest np. FLAC.
Posiadane pliki możesz łączyć i przekształcać w programach do obróbki i montażu dźwięku, takich jak dostępne bezpłatnie Audacity. Przy jego pomocy możesz:
- Nagrać nową ścieżkę dźwiękową. (Transport → Nagrywaj)
- Zaimportować posiadane ścieżki. (Plik → Importuj → Dźwięk)
- Łączyć fragmenty nagrania, przycinać je, kopiować i powielać. (Funkcje menu Edycja)
- Zestawiać wiele ścieżek i nakładać je na siebie. (Funkcje menu → Ścieżki)
- Stosować różne efekty dźwiękowe, takie jak: wyciszenie nagrania, usuwanie szumów, podbijanie niskich lub wysokich tonów. (Funkcje menu → Efekt)
Obróbka dźwięku może być świetną zabawą, w wyniku której mogą powstać twoje własne audycje czy kompozycje muzyczne. Ich tworzenie jeszcze nigdy nie było tak proste!
wróć do spisu treściPomysł na lekcję ?
Na tydzień przed planowanymi zajęciami wręcz uczestnikom i uczestniczkom materiał, który ma pomóc w przygotowaniach do stworzenia audycji radiowej (instrukcja dla grup A (ODT, DOC)). Podziel klasę na trzyosobowe grupy. Każda z nich ma tydzień, by nagrać na dyktafonie w aparacie komórkowym mini wywiad, a następnie zgrać materiał na pendrive i przynieść na zajęcia.
Lekcja opiera się na ćwiczeniach w programie Audacity i stanowi przygotowanie do montażu dźwiękowego audycji radiowej pt. Ucznia i uczennicy naszej szkoły portret własny.
Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
- wiedzą, jak gromadzić, przechowywać i udostępniać dane dźwiękowe;
- potrafią przygotować prosty materiał dźwiękowy;
- poznają nieodpłatny program do montażu dźwięku Audacity;
- umieją montować zapis dźwiękowy (cięcie i łączenie fragmentów, sumowanie ścieżek etc.) przy pomocy programu Audacity;
- umieją zapisać nagrany lub zmontowany dźwięk w programie Audacity.
Przebieg zajęć
1.
2.
Reszta zajęć opiera się na wykonywaniu kolejnych czynności w programie do montażu dźwięku. W tym celu pokaż następujące funkcje:
- Zaimportowanie ścieżek do programu
- Odtworzenie ścieżek
- Przycinanie materiału (usuwanie elementów zbędnych)
- Usuwanie ewentualnych szumów (pozbycie się niepożądanych dźwięków w tle)
- Zaimportowanie kilku ścieżek i nałożenie na siebie (np. podkład muzyczny)
3.
Następnie pozwól, aby uczestnicy i uczestniczki sami/same wykonywali operacje. Twoja rola polega na doradzaniu, dopowiadaniu, podpowiadaniu. Materiały nie są specjalnie długie, więc lekcja powinna zakończyć się przygotowaniem gotowych mini wywiadów.
4.
Na końcu lekcji pokaż funkcję płynnego przejścia między nagraniami i poinformuj, że zadaniem docelowym jest połączenie wszystkich ścieżek poszczególnych grup tak, by materiał był audycją radiową. Uczestniczki i uczestnicy mają tydzień na wykonanie zadania. W tym celu powinni:
- Odsłuchać, a następnie w odpowiedniej kolejności złączyć materiały dźwiękowe wszystkich grup.
- Sprawdzić dobór muzyki, wyeliminować ewentualne elementy niepotrzebne itd.
- Zastanowić się nad tym, czy z punktu widzenia słuchacza/słuchaczki audycja jest ciekawa i wprowadzić ewentualne korekty.
Ewaluacja
Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:
- potrafią znaleźć i zainstalować nieodpłatny program do montażu dźwięku Audacity?
- potrafią przeprowadzać proste operacje na ścieżkach dźwiękowych, korzystając z programu?
- potrafią przygotować materiał dźwiękowy do emisji?
- potrafią ocenić materiał dźwiękowy z punktów widzenia montażysty i słuchacza?
Opcje dodatkowe
Jeżeli masz więcej czasu, opowiedz uczestnikom i uczestniczkom, czym jest kompresja i scharakteryzuj rodzaje formatów muzycznych (patrz: Wiedza w pigułce)
wróć do spisu treściMateriały ?
wróć do spisu treściZadanie dla ucznia ?
Słowniczek ?
- format WAV
- format plików dźwiękowych stworzony przez Microsoft oraz IBM. Przy zapisie informacji w tym formacie nie zachodzi kompresja, przez co pliki WAV zajmują zwykle bardzo dużo miejsca (około 172 kB na sekundę dla jakości CD).
- format MP3
- format plików dźwiękowych, który powstaje po zastosowaniu odpowiedniej stratnej kompresji (algorytmu MP3). Utracona zostaje część informacji o dźwiękach mało uchwytnych, nieistotnych i zupełnie niezauważalnych dla ludzkiego słuchu. Przy kompresji zmniejszona zostaje również częstotliwość próbowania. Format MP3 został opatentowany, zatem swoboda jego stosowania jest ograniczona.
- format FLAC
- format bezstratnej kompresji dźwięku z rodziny kodeków Ogg (tej samej co Ogg Vorbis). FLAC nie usuwa żadnych danych ze strumienia audio, dzięki czemu po dekompresji otrzymujemy cyfrowy obraz dźwięku identyczny z pierwowzorem. Niezgodność z analogowym oryginałem wynika wyłącznie z konwersji analogowo-cyfrowej – ograniczona liczba bitów nie odda w 100% analogowego dźwięku.
- format Ogg Vorbis
- format stratnej kompresji dźwięku z rodziny kodeków Ogg. Jego schemat kompresji przedkłada jakość wynikowej fali dźwiękowej nad jej zgodność z zakodowywanym oryginałem. W przeprowadzonych testach stwierdzono, że średnia jakość dźwięku w tym formacie jest wyższa niż MP3 o tej samej przepływności. W odróżnieniu od MP3 format Ogg Vorbis nie jest opatentowany i pozostaje bezpłatny, zarówno do celów prywatnych, jak i komercyjnych. Rozszerzenie plików Ogg Vorbis to .ogg lub .oga.
- próbkowanie
- proces tworzenia cyfrowej formy dźwięku. Polega na uchwyceniu brzmienia dźwięku w określonych momentach czasu, rozmieszczonych w regularnych odstępach. Są one tak małe, że brak płynności dźwięku cyfrowego jest niemożliwy do usłyszenia.
- postać analogowa
- tradycyjny zapis informacji, np. na taśmie filmowej, papierze, płycie winylowej. Postać cyfrowa umożliwia zapis za pośrednictwem kodu binarnego - zer i jedynek.
- kompresja
- polega na zmianie sposobu zapisu informacji tak, aby zmniejszyć jej powtórzenia. Jej celem jest wyrażenie tych samych informacji, lecz za pomocą mniejszej liczby bitów.
- kompresja stratna
- kompresja, w trakcie której tracona jest część mniej istotnych informacji. Uniemożliwia to odtworzenie oryginalnej postaci pliku.
- kompresja bezstratna
- kompresja, która odbyła się przy użyciu metody gwarantującej odtworzenie informacji z postaci skompresowanej do postaci oryginalnej.
Czytelnia ?
- Kamil Śliwowski, Darmowe edytory dźwięku i oprogramowanie muzyczne [online], Fundacja Nowe Media, [dostęp: 04.08.2015], dostępny w Internecie: http://e-lekcje.org/malo-ci/darmowe-edytory-dzwieku-i-oprogramowanie-muzyczne.html
- Adrian Nowak, Poradnik: Miksowanie i korekta audio z Audacity, [online], gadżetomania.pl, [dostęp: 04.08.2015], dostępny w Internecie: http://gadzetomania.pl/33860,poradnik-miksowanie-i-korekta-audio-z-audacity
- Paweł Brągoszewski, Twoje własne radio [online], PCWorld.pl, [dostęp: 04.08.2015], dostępny w Internecie: http://www.pcworld.pl/artykuly/314816/Twoje.wlasne.radio.html