Powiedz uczestnikom i uczestniczkom, że gromadzenie i porządkowanie informacji to trudna, ale bardzo potrzebna praca. Każde poszukiwanie wiadomości na jakiś temat jest porównywalne z pracą detektywa, który musi zbadać każdą informację, ocenić wiarygodność źródła (jeśli uczniowie nie rozumieją tego pojęcia, wyjaśnij , z „Wiedzy w pigułce”) i przydatność informacji dla rozwiązania zagadki. Powiedz, że warto porównywać informacje i sprawdzać, czy różne, niezależne od siebie źródła podają te same fakty.
45m
Bez Internetu
Ta lekcja jest częścią skróconego kursu na poziomie szkoła podstawowa 4-6. Zobacz też pełny kurs.
Lekcja: Świat informacji stoi otworem!
wróć do spisu treściWiedza w pigułce ?
Dla nauczyciela
Osoba poszukująca informacji musi wybierać spośród wielu źródeł te, które są wiarygodne i użyteczne. Wyszukiwanie informacji należy rozpocząć od określenia potrzeby informacyjnej, tj. zastanowienia się, jakich informacji potrzeba, by zrealizować jakieś zadanie (np. przygotować referat lub dowiedzieć się, jak gdzieś dojechać).
Gdy uświadomimy sobie, czego chcemy się dowiedzieć, możemy rozpocząć poszukiwania informacji w różnych źródłach. Ze względu na stopień utrwalenia, źródła informacji możemy podzielić na dokumentalne (np. książki, prasa, filmy) i niedokumentalne (np. wypowiedzi, lekcje, przedstawienia).
Wyróżnić można również pośrednie źródła informacji — a więc takie, które kierują użytkownika do źródeł na określony temat. Zaliczamy do nich m.in. katalogi i bibliografie.
Wyszukiwanie informacji różni się w zależności od tego, do jakiego źródła sięgasz. Np. jeśli korzystasz z encyklopedii, musisz zastanowić się, pod jakim hasłem można znaleźć daną wiadomość. Gdy korzystasz z wyszukiwarki internetowej, znaj mechanizm jej działania. Wyszukiwarka nie udziela odpowiedzi na pytania, a jedynie kieruje internautę ku stronom, na których występują wpisane w okno słowa kluczowe. Dlatego ich trafne dobranie ma zasadnicze znaczenie.
Po dotarciu do źródła, należy ocenić jego wiarygodność. W tym celu warto poddać refleksji:
- kim jest autor materiału oraz kto wziął odpowiedzialność za jego publikację;
- w jaki sposób autor pozyskał podawane przez siebie informacje;
- czy autor starał się rzetelnie przedstawić temat (zaprezentował różne punkty widzenia, powołał się na wiele źródeł, chciał bezstronnie przedstawić ich zawartość);
- czy zadbano o językową i graficzną formę tekstu;
- czy materiał jest aktualny.
Odnalezione w wielu źródłach informacje należy wreszcie uporządkować, aby na ich podstawie można było stworzyć udaną pracę. W tym celu dobrze jest:
- już podczas lektury źródeł wyróżniać najważniejsze informacje;
- odrzucić materiały niezwiązane z głównym tematem;
- podzielić informacje ze względu na kilka naczelnych zagadnień;
- ocenić, które informacje są kluczowe dla tematu, które go rozwijają.
Dla ucznia
Jeśli masz do czynienia z wiarygodną informacją, to znaczy, że możesz jej zaufać i uznać, że jest prawdziwa. Zawsze opieraj się na takich informacjach.
Aby móc uznać przekaz za wiarygodny, zbadaj czy autor:
- Zna się na tym, o czym mówi? Czy na własne oczy widział wydarzenia, które opisuje?
- Przedstawia się z imienia i nazwiska i jest gotowy potwierdzić swoją wypowiedź?
- Powołuje się na słowa godnych zaufania świadków? Czy sprawdził źródła informacji, z których korzysta?
Źródło informacji to miejsce, z którego czerpiemy wiadomości — np. określona książka, artykuł w gazecie, strona internetowa.
- Przedstawia wiele punktów widzenia i różne źródła? Stara się obiektywnie opowiedzieć o temacie?
- Nie ma żadnego interesu w tym, aby ukazywać fakty w określonym świetle? Jest staranny — np. dba o poprawność językową?
Gdy sprawdzasz wiarygodność informacji, staraj się dotrzeć do kilku różnych źródeł. Staraj się, żeby były aktualne, czyli „na bieżąco” z tematem. Później porównaj, czy źródła zgadzają się. Jeśli nie, wybierz to najlepsze.
wróć do spisu treściPomysł na lekcję ?
Uczestnicy i uczestniczki są detektywami, którzy muszą wyjaśnić zagadkę. Wiadomo, że ktoś z miasta ukradł drogocenne perły. Mają przed sobą różne informacje, które muszą porównać, sprawdzić, skąd pochodzą, stwierdzić ich wiarygodność, a następnie powiązać historię w logiczną całość i przedstawić.
Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
- wiedzą, że są różne źródła informacji;
- wiedzą, że należy ocenić wiarygodność informacji;
- wiedzą, że należy ocenić przydatność informacji i w swojej pracy wykorzystać tylko to, co jest związane z tematem pracy.
Przebieg zajęć
1.
2.
Przeczytaj historię zaginionych pereł z materiału pomocniczego dla osoby prowadzącej „Perły — rozwiązanie” (ODT, DOC). Podziel uczestników i uczestniczki na zespoły po 3–4 osoby. Powiedz, że właśnie stworzyli biuro detektywistyczne. Poproś o wymyślenie nazwy biura. Rozdaj grupom kopie informacji dla detektywa z materiału pomocniczego „Perły” (ODT, DOC). Następnie rozdaj karty pracy „Arkusz oceny informacji” (ODT, DOC). Poproś, aby grupy zapoznały się z tekstami, a potem wypełniły arkusze.
Poproś uczestników i uczestniczki o ustalenie, jaką wersję rozwiązania zagadki proponują. Na swoim arkuszu oceny informacji niech każda grupa zaznaczy na kolorowo dwie informacje: najbardziej przydatną i najbardziej wiarygodną według nich.
3.
Poproś przedstawicieli grup o opowiedzenie rozwiązania zagadki i zaprezentowanie arkuszy oceny (można je przypiąć do tablicy). Uczestnicy i uczestniczki po kolei odwiedzają „biura” i wysłuchują ich wersji rozwiązania zagadki. Krótko podsumuj wyniki: bardziej wiarygodne są dla nas informacje ze sprawdzonych źródeł, podpisane imieniem i nazwiskiem, może się jednak okazać, że przydatny okaże się także komentarz z forum, który naprowadzi nas na ciekawą myśl.
4.
Przeczytaj rozwiązanie zagadki i zapytaj uczestników, która grupa była najbliżej właściwego rozwiązania.
Ewaluacja
Czy po przeprowadzonych zajęciach uczestnicy i uczestniczki:
- wiedzą, że warto pozyskiwać informacje z różnych źródeł?
- wiedzą, że należy ocenić wiarygodność i przydatność informacji?
Opcje dodatkowe
Poproś uczestniczki i uczestników o przygotowanie w grupach różnego rodzaju informacji na zadane tematy: wiarygodnych, niewiarygodnych, przydatnych i nieprzydatnych. Następnie grupy mogą wymienić się materiałami i posegregować materiały przygotowane przez kolegów.
wróć do spisu treściMateriały ?
materiał pomocniczy „Perły” (ODT, DOC)
materiał dla osoby prowadzącej „Perły — rozwiązanie” (ODT, DOC)
karta pracy „Arkusz oceny informacji” (ODT, DOC)
wróć do spisu treściZadania sprawdzające ?
Słowniczek ?
- wiarygodność
- cecha tego, co wiarygodne, czyli rzetelne i godne zaufania
- aktualność
- cecha rzeczy aktualnych czyli obowiązujących w danej chwili, dotyczących teraźniejszości
- źródło informacji
- każdy przedmiot z którego czerpie się wiadomości na interesujący nas temat
Czytelnia ?
- Dyczewski Leon, Kryteria rzetelnej informacji [W:] Jaka informacja?, red. Dyczewski Leon, Lublin 2009, s 25–32.
- Wikipedia, Weryfikowalność, dostęp: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Weryfikowalno%C5%9B%C4%87