Podziel grupę na trzyosobowe zespoły. Każdemu daj egzemplarz ogólnoinformacyjnego tytułu prasowego (dzienniki i/lub tygodniki, ogólnopolskie i/lub lokalne). Niech sprawdzą, czy są tam teksty na tematy bliskie im samym, o ich miejscowości, osiedlu, opisujące ważny problem dla społeczności, w której żyją albo dla nich samych. Jeśli tak, to niech wymienią te teksty. Jeśli brakuje innych ważnych tematów, to niech wymienią jakich (możesz zapytać np. o trudne sytuacje dotyczące szkoły, dotykające rodziny czy znajomych, ciekawe inicjatywy warte rozpropagowania). Po analizie gazet, zespoły prezentują efekty swojej pracy na forum całej grupy. Zbierz pomysły i zapisz tematy warte opisania przez dziennikarzy obywatelskich.
45m
Bez Internetu
Ta lekcja jest częścią tematu Kreatywne korzystanie z mediów na poziomie gimnazjum.
Lekcja: Zmieniać świat poprzez dziennikarstwo
wróć do spisu treściWiedza w pigułce ?
Dziś każdy może być dziennikarzem. Jeśli nie profesjonalnym — to amatorskim, publikującym teksty w gazetce szkolnej czy w internecie, np. na blogu. Możemy zwrócić uwagę innych osób na ważne tematy dotyczące naszej społeczności. Zaangażowanie w jej życie i chęć jej zmieniania na lepsze to elementy postawy każdego dziennikarza obywatelskiego.
Dziennikarstwo zawsze wiąże się z odpowiedzialnością za opublikowaną treść. Musi być ona zgodna z prawdą, rzetelna i sprawdzona. Wprawdzie każdy tekst zwiera punkt widzenia swojego autora i jest w pewnej mierze subiektywny. Mimo to należy być uczciwym w stosunku do opisywanych osób. Nawet, jeśli twoim celem jest krytyka pewnej sytuacji, staraj się zrozumieć i naświetlić racje wszystkich stron konfliktu. Niech osoby, z którymi się stykasz podczas gromadzenia materiału, nie czują się później skrzywdzone.
Dziennikarz obywatelski jest odpowiedzialny także za wpływ, jaki wywrze swoim tekstem. Wchodząc w jego rolę, pamiętaj, żeby mieć świadomość możliwych skutków publikacji tekstu. Nawet jeśli wszystkie przekazywane informacje są sprawdzone i uczciwie uchwycone, ich ogłoszenie może czasem mieć negatywne konsekwencje. Zawsze więc staraj się je przewidywać.
Ujawnianie czy naświetlanie problemów nie jest jedynym działaniem dziennikarzy pracujących dla społeczności. Mogą tworzyć reportaże o ciekawych a nieznanych wydarzeniach i miejscach. Opisywać interesujących mieszkańców okolicy. Mogą także pisać teksty publicystyczne, zajmując i uzasadniając stanowiska dotyczące ważnych spraw. Niezależnie od ulubionego typu dziennikarstwa, zawsze należy mieć świadomość specyfiki danego gatunku. Reportażysta przygotowuje się do napisania tekstu w zupełnie inny sposób niż felietonista czy publicysta.
Tematy na ciekawe artykuły są wszędzie wokół ciebie: musisz tylko umieć je dostrzec. Gdy już wybierzesz temat, czas na zebranie informacji. Możesz ich szukać zarówno wśród mieszkańców, jak i w instytucjach użyteczności publicznej (takich jak Urząd Gminy czy Policja). Jeśli potrzebujesz pewnych danych statystycznych, postaraj się o potwierdzenie ich przez eksperta. Rozmowa z nim pomogłaby również w głębszym zrozumieniu opisywanego zjawiska. Publikacja takiego wywiadu podniosłaby wiarygodność twojego artykułu.
wróć do spisu treściPomysł na lekcję ?
Uczestnicy i uczestniczki poznają dziennikarstwo jako jedno z narzędzi działania obywatelskiego, dowiadują się, jak go używać i do czego ono zobowiązuje. Poznają potencjalne tematy, źródła informacji, zasady pracy i tworzenia przekazów medialnych.
Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
- wiedzą, że dziennikarstwo obywatelskie jest jedną z form działania obywatelskiego;
- wiedzą, czym jest dziennikarstwo obywatelskie, czym różni się od dziennikarstwa komercyjnego, jakie tematy może poruszać, jakie ma funkcje, prawa, obowiązki i misję;
- wiedzą, jak krok po kroku stworzyć rzetelny materiał dziennikarski.
Przebieg zajęć
1.
2.
Zapisując hasłowo treści, opowiedz grupie o dziennikarstwie obywatelskim — na czym polega, czym różni się od dziennikarstwa komercyjnego, jakie tematy porusza (nie ma tu ograniczeń — ważne, żeby były w interesie społecznym), o jego niezależności, funkcji kontrolnej wobec władz i instytucji lokalnych, ale też o odpowiedzialości, wymaganej staranności i potencjalnych zagrożeniach ze strony opisywanych stron. Zaznacz, że dziennikarstwo obywatelskie (jak sama nazwa wskazuje) jest dziennikarskim działaniem obywatela. Gdy obywatel widzi coś negatywnego i nie jest w stanie samemu lub w grupie tego zmienić, używa medium do nagłośnienia problemu (ale bez potrzeby nie nagłaśnia problemu, jeśli sprawę da się załatwić samemu). Obywatelskim dziennikarstwem może być też nagłośnienie pozytywnych działań, danie przykładu innym, co przynosi dobre skutki. Podkreśl, jak ważne jest dbanie o rzetelność przekazów, pozyskiwanie informacji z różnych stron i respektowanie prawa prasowego. Takim obywatelem może, a nawet powinien być każdy z nas, szczególnie, że wiele narzędzi pracy dziennikarza (dyktafon, aparat, kamera) jest zazwyczaj pod ręką — w telefonie komórkowym. Jakość dokumentacji nie jest najważniejsza, choć im lepsza, tym bardziej wiarygodna.
3.
Wróćcie do zapisanych tematów wartych opisania przez dziennikarzy obywatelskich. Zapytaj o dalsze pomysły po mini wykładzie. Gdyby ich brakowało, zaproponuj lekkie i proste tematy: brak papieru toaletowego w łazience, włos w stołówkowej zupie, wyłączanie światła przy lokalnym boisku mimo, że są chętni do grania, aż po uwagi dotyczące jakości edukacji i opisy przemocy wśród młodzieży czy w rodzinach (zapisuj propozycje). Zapytaj uczestników o drogę obywatelskiego zaangażowania w rozwiązanie problematycznej sprawy (może ona wyglądać tak: zauważenie problemu -> reakcja społeczna -> próby interwencji w różnych właściwych miejscach -> w razie niepowodzenia nagłośnienie sprawy). Następnie niech w parach uczestnicy zaprojektują plan naprawy problemu, korzystając z wypracowanej ścieżki (w formie plakatów do zaprezentowania na forum). Na koniec omówcie przygotowane symulacje. Zapytaj uczestników, gdzie takie materiały dziennikarskie mogłyby się ukazać? Czy mają pomysł na obywatelską inicjatywę dziennikarską?
Ewaluacja
Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:
- potrafią trafnie wybrać tematy obywatelskie, czy nie mylą im się np. z rozrywkowymi, sensacyjnymi czy zwykłymi informacjami?
- są świadomi, że dziennikarstwo obywatelskie może praktykować każdy?
- znają odpowiedzialność, jaką autor ponosi za rzetelność przekazu i wiedzą, że jest ona ich zabezpieczeniem, a nie niepotrzebną trudnością?
Opcje dodatkowe
Uczestnicy i uczestniczki zajęć tworzą plan tekstu lub krótkie teksty na temat lokalnych problemów wymienionych w czasie zajęć. Istnieje możliwość wykorzystania również zdjęć, filmu i innych multimediów. Gotowe prace mogą zostać zamieszczone w internecie.
wróć do spisu treściMateriały ?
Ogólnoinformacyjne tytuły prasowe (dzienniki i/lub tygodniki ogólnopolskie i/lub lokalne).
prof. Wiesław Godzic — Rady dla młodych dziennikarzy, Fundacja Nowe Media, e-lekcje.org, źródło: http://www.youtube.com/watch?v=NcNoGg7h8Z0, CC BY
Jan Wróbel — Rady dla młodych reporterów i dziennikarzy, Fundacja Nowe Media, e-lekcje.org, źródło: http://www.youtube.com/watch?v=n18wwm_o18g, CC BY
Andrzej Skworz o dziennikarstwie obywatelskim, Fundacja Dobrego Odbioru, źródło: Civilia.pl, CC BY-SA
Jacek Żakowski — media społecznościowe , Fundacja Dobrego Odbioru, źródło: Civilia.pl, CC BY-SA
Zadania sprawdzające ?
Słowniczek ?
- etyka dziennikarska
- zbiór zasad, których powinni przestrzegać dziennikarze, m.in. dążenie do prawdy, bezstronność i uczciwość, szacunek, toleracja, oddzielenie informacji od komentarza.
- gatunek
- typ, odmiana czegoś. W odniesieniu do tekstów kultury: określony sposób organizacji przekazu, zależny od jego celu. Utwory tego samego gatunku mają zwykle podobą formę, wykorzystują te same konwencje.
- obiektywność informacji
- brak naznaczenia informacji osobistym doświadczeniem autora jej przekazu, jego poglądami czy subiektywnym punktem widzenia. Całkowita obiektywność to sytuacja idealna, niemal nigdy niemożliwa do spełnienia.
Czytelnia ?
- Szpunar Magdalena, Dziennikarstwo obywatelskie w dobie internetu, [dostęp: 13.02.2013], Dostępny w Internecie: http://www.sceno.edu.pl/pliki/701.pdf.