Scenariusze zajęć, ćwiczenia, materiały

45m
Nie wymaga dostępu do Internetu
Bez Internetu

Ta lekcja jest częścią tematu Mobilne bezpieczeństwo na poziomie gimnazjum.

Lekcja: Nawigacja i lokalizacja

wróć do spisu treści

Wiedza w pigułce ?

Słowo „nawigacja” odnosiło się jeszcze niedawno wyłącznie do sposobów prowadzenia statków lub samolotów według wyznaczonej trasy. Służyły do tego specjalne urządzenia, np. kalkulator nawigacyjny lub trójkąt nawigacyjny. Najprostszymi urządzeniami nawigacyjnymi są kompasy i busole. Dziś słowo to zmieniło trochę zakres znaczeniowy i oznacza przede wszystkim znajdowanie drogi do celu dzięki ustaleniu pozycji naszego telefonu na Ziemi. A przy okazji naszej.

Nasz telefon potrafi całkiem nieźle orientować się w przestrzeni. Położenie telefonu można sprawdzić na trzy sposoby:

  • poprzez komunikację ze stacjami przekaźnikowymi telefonii komórkowej GSM,
  • poprzez sprawdzenie dostępnych w danym miejscu sieci bezprzewodowych Wi-Fi,
  • poprzez namierzanie satelit systemu GPS.

Tylko ostatni z tych sposobów efektywnie służy jego użytkownikowi. Informacje o logowaniu telefonu do stacji GSM to informacje, z których korzystają operatorzy telekomunikacyjnych oraz policja i inne służby. Informacje o położeniu sieci Wi-Fi zbierają dostawcy oprogramowania (np. firma Google), o ile nie wyłączymy odpowiedniej opcji. My natomiast najczęściej korzystamy z globalnego systemu pozycjonowania - zazwyczaj amerykańskiego GPS, ale istnieją także rosyjski Glonass i europejski Galileo.

Urządzenia GPS działają dzięki sieci satelitów krążących nad Ziemią i nadających cyfrowy sygnał. Nasz odbiornik zna dokładną godzinę nadawania tych sygnałów oraz położenie satelitów. Mierząc czas potrzebny na dotarcie sygnału z kilku różnych satelitów do urządzenia, możemy określić swoją własną pozycję. Oczywiście, wszystko to dzieje się automatycznie.

Niektóre aplikacje będą prosiły o dostęp do danych o naszym położeniu, bo jest to istotą ich działania: program do nawigacji samochodowej, mapa albo rejestrator treningów sportowych. Inne będą o to prosiły, bo informacja o tym gdzie jesteśmy jest bardzo cenna marketingowo. Dzięki dokładnym danym o naszym położeniu wiadomo gdzie robimy zakupy, gdzie mieszkamy, gdzie jeździmy na wakacje. A także kiedy nie ma nas w domu. Dlatego powinniśmy odmawiać podawania danych geolokalizacyjnych, jeśli nie jest to uzasadnione.

Korzystając z aplikacji lokalizacyjnych, powinniśmy szczególnie pamiętać o higienie informacyjnej. Jeśli używamy np. programu do rejestracji treningów sportowych (takiego jak Endomondo czy Strava), włączajmy GPS dopiero w rozsądnej odległości od domu - inaczej nie tylko właściciel serwisu, ale także inni jego użytkownicy będą wiedzieli, gdzie mieszkamy.

Niestety, ponieważ istotą działania większości urządzeń mobilnych jest łączenie się z siecią poprzez GSM, jedynym sposobem na zachowanie całkowitej prywatności jest… pozostawienie ich w domu. O tym, że można podsłuchać rozmowę telefoniczną oczywiście wiadomo. Nie jest także tajemnicą, że policja może sprawdzić z kim się spotykamy - wystarczy przecież zebrać dane geolokalizacyjne wszystkich urządzeń mobilnych w jednej bazie danych i będzie wiadomo, kto i gdzie razem przebywa. Mniej osób wie, że dzięki urządzeniom mobilnym można podsłuchać i podejrzeć, co dana osoba robi, zdalnie uruchamiając mikrofon i kamerę telefonu. Wiadomo także, że istnieją złośliwe aplikacje umożliwiające taką inwigilację przestępcom.

Dlatego niektórzy nazywają komórkę „indywidualnym urządzeniem śledzącym”.

wróć do spisu treści

Pomysł na lekcję ?

Lekcja ogniskuje się wokół zagadnień związanych z lokalizacją, a w szczególności nawigacją, w sieci. Uczniowie i uczennice poznają korzyści i zagrożenia płynące z tych zjawisk. Istotne, aby młodzież zdała sobie sprawę z tego, jak wykorzystać nowoczesne technologie i kiedy mogą być one przydatne. Poniekąd dowiaduje się również, że żadne przestępstwo z użyciem telefonu komórkowego nie pozostaje anonimowe (np. złodzieja telefonu można namierzyć).

Cele operacyjne

Uczestnicy i uczestniczki:

  • wiedzą, czym jest lokalizacja w sieci;
  • wiedzą, czym jest i do czego służy nawigacja w telefonie komórkowym;
  • znają korzyści i zagrożenia płynące z określania własnej i cudzej lokalizacji;
  • znają zasady bezpieczeństwa w sieci;
  • wiedzą, jak skonfigurować ustawienia prywatności.

Przebieg zajęć

1.

Rozpocznij lekcję od quizu:

Czy kiedykolwiek zgubiłeś/zgubiłaś się w mieście?

Czy korzystasz z mapy „papierowej”?

Czy pytasz ludzi o drogę lub sam/sama udzielasz takich informacji?

Czy wiesz, co to nawigacja?

2.

Wyjaśnij znaczenie słowa „lokalizacja”:

a. «miejsce, w którym znajduje się lub ma się znaleźć jakiś obiekt»

b. «określenie położenia jakiegoś obiektu»

c. «ograniczenie skutków jakiegoś zjawiska do pewnego obszaru»

http://sjp.pwn.pl/sjp/lokalizacja;2566311.html

Opowiedz o tym, czym jest lokalizacja w sieci. Weź pod uwagę dwa aspekty – namierzanie w sieci oraz określanie własnej lokalizacji. Wytłumacz, do czego służy namierzanie kogoś w sieci (przez policję, rodziców itp.), a także w jaki sposób sami określamy swoją lokalizację, np. przez publikację zdjęcia na portalu społecznościom. Zapytaj, jakie korzyści i zagrożenia płyną z określania własnej lokalizacji. Uczestnicy i uczestniczki powinni zauważyć, że zagrożenia związane są głównie z publikowaniem swoich danych lokalizacyjnych w sieci (kradzieże, porwania, pedofilia – potencjalny sprawca poznaje nasze zwyczaje, miejsca, które odwiedzamy, i te, w których aktualnie przebywamy). Powiedz, w jaki sposób ograniczyć i jak skonfigurować ustawienia prywatności (np. włączać i wyłączać/ograniczać dostępność danych geolokalizacyjnych).

3.

Przedstaw definicję nawigacji, powiedz, jaka jest jej rola.

4.

Poproś, aby uczniowie i uczennice skorzystali z własnych telefonów komórkowych. Zapytaj, kto posiada zainstalowaną w telefonie aplikację „nawigacja”. Wybrana osoba/wybrane osoby mogą opowiedzieć, do czego służy nawigacja, jak się nią posługiwać. Gdyby okazało się, że nikt takiej aplikacji nie posiada, nauczyciel/nauczycielka powinien/powinna mieć zainstalowaną ją na swoim telefonie.

5.

Podziel klasę na dwie połowy. Pierwsza ma za zadanie znaleźć wady korzystania z aplikacji, druga – zalety. Zorganizuj mini-debatę, w której uczniowie i uczennice skonfrontują stanowiska. Na koniec podsumuj wnioski uczniów i uczennic.

Ewaluacja

Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:

  • wiedzą, czym jest i do czego służy nawigacja?
  • wiedzą, czym jest ślad geolokalizacyjny?
  • wiedzą, że żaden telefon komórkowy nie pozostaje „anonimowy”?
  • potrafią wykorzystać nawigację w telefonie w kłopotliwych sytuacjach?

Opcje dodatkowe

Jeżeli masz więcej czasu, zorganizuj krótki konkurs: „Kto znajdzie pierwszy?”. Możesz wcześniej przygotować nazwy ulic lub miejsc w twojej miejscowości. Podajesz uczniom i uczennicom nazwę ulicy i prosisz, aby za pomocą nawigacji odnaleźli drogę np. ze szkoły do danego miejsca.

wróć do spisu treści

Materiały ?

wróć do spisu treści

Zadanie dla ucznia ?

Gdybyś miał/miała stworzyć idealną mapę we własnym telefonie, jak ona by wyglądała? Opisz krótko funkcje, które by były potrzebne (niezbędne), i te, które stanowiłyby ułatwiający dodatek dla użytkowników/użytkowniczek.

wróć do spisu treści

Słowniczek ?

geolokalizacja
określenie fizycznego położenia geograficznego osoby i urządzenia telekomunikacyjnego za pomocą systemu GPS lub adresu IP.
nawigacja (satelitarna)

Zobacz cały słowniczek.

wróć do spisu treści

Czytelnia ?

wróć na górę