Zapytaj o cechy stylu barokowego, a jeżeli wycieczka się odbyła, to poproś o szczególne uwzględnienie przykładów architektury baroku w Warszawie. Opowiedz o miejscach barokowych w stolicy. Wykorzystaj „Wiedzę w pigułce”. Tę część lekcji można pominąć lub skrócić, gdy wcześniej odbyła się wycieczka po barokowej Warszawie. Młodzież powinna na takiej wycieczce wykonać własne fotografie.
45m
Bez Internetu
Ta lekcja jest częścią tematu Edukacja varsavianistyczna na poziomie szkoła ponadgimnazjalna.
Warszawski barok
wróć do spisu treściWiedza w pigułce ?
Do Warszawy sztuka baroku zawitała na przełomie XVI i XVII w. wraz z artystami z dworskiego kręgu króla Zygmunta III. Byli wśród nich architekci:
- G. Rodondo,
- M. Castelli,
- G. Battista Gisleni,
- C. Tencalla;
oraz rzeźbiarze i malarze.
Nurt ten preferował symetrię kompozycji i osiowość założeń urbanistycznych, co pokazują budowle:
- Zamek Królewski,
- Zamek Ujazdowski,
- magnackie pałace na skarpie wiślanej.
W architekturze kościołów katolickich nowością stał się typ kontrreformacyjny z fasadą parawanową, czyli kryjącą skromniejsze często od niej rozmiary świątyni – kilkukondygnacyjną, o kilku przęsłach podziałów pionowych, przypominającą kilkustopniową piramidę schodkową. Przykłady to:
- fasada reformatów na Senatorskiej,
- fasada dominikanów na Freta.
Kościoły projektowano na tradycyjnym planie krzyża łacińskiego, najbardziej właściwym do głoszenia kazań dla dużej liczby wiernych; widoczne jest to w kościołach:
- karmelitów bosych,
- misjonarzy na Krakowskim Przedmieściu.
We wnętrzach pałacowych i kościelnych dominowały barwne marmury, złocenia i polichromie, jak w Sali Marmurowej na Zamku Królewskim.
Wspomniany nurt, zwany w Warszawie barokiem wczesnym albo wazowskim, przetrwał do początków panowania Jana III. Przełom XVII i XVIII w. to epoka baroku dojrzałego. Był on bardziej zróżnicowany od wczesnej fazy, spokojny w formach, w elewacjach budynków z przewagą przyściennych elementów pionowych, umiarkowanie ornamentacyjny, reprezentowany głównie przez projekty Tylmana z Gameren:
- pałac Krasińskich,
- pałac Paca na Miodowej,
- pałac Gnińskich na Tamce,
- kościół sakramentek przy Rynku Nowego Miasta.
Inni architekci tego okresu to Józef Piola, Józef Bellotti oraz Augustyn Locci.
Barok późny to epoka królów Sasów (1697-1763). Zrealizowano wtedy trzy wielkie założenia przestrzenne:
- 880-metrowy Kanał Piaseczyński na Osi Zamku Ujazdowskiego,
- Kalwarię Ujazdowską,
- Oś Saską.
Barok saski wyróżniała stosunkowo obfita ornamentyka elewacji, ale często z użyciem tanich materiałów. Rozpowszechnił się znany już w XVII w. typ pałacu usytuowanego między dziedzińcem a ogrodem. Wprowadzano ażurowe ogrodzenie z bramami. Dziedzińce gospodarcze lokowano najczęściej z boku posesji. Ogrody kształtowano w stylu francuskim – były one rozplanowane osiowo, symetrycznie. Częste były rozmaite budowle ogrodowe. W pałacach i kamienicach często stosowano łamane dachy.
Końcowa faza baroku określana bywa jako rokoko, od stylu ornamentu stosowanego od połowy XVIII w. najpierw we wnętrzach, a później także na elewacjach budynków. Sztukatorskie lub formowane w tynku detale były znacznie skromniejsze i subtelniejsze niż w baroku dojrzałym, stosowane z daleko posuniętym umiarem, wykorzystujące motywy roślin, muszli lub wręcz abstrakcyjne:
- kamienica Leszczyńskich (Prażmowskich),
- altana w ogrodzie Pałacu Arcybiskupiego.
Pomysł na lekcję ?
Uczestnicy i uczestniczki, pracując metodą webquestu, przygotowują informacje na temat obiektów barokowych w Warszawie i tworzą prezentacje multimedialne w małych grupach. Lekcję warto poprzedzić wycieczką, podczas której młodzież zobaczy te miejsca i wykona własne fotografie, filmy, nagrania.
Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
- wiedzą, w jaki sposób wybierać źródła i jak selekcjonować informacje (uwzględniając potrzeby informacyjne oraz cel wykorzystania informacji);
- wiedzą, że należy oceniać wiarygodność informacji, biorąc pod uwagę różne kryteria, w tym wiarygodność źródła;
- umieją łączyć i ulepszać informacje w różnych formach, zaczerpnięte z różnych źródeł;
- znają zabytki baroku w Warszawie;
- lokalizują je na mapie;
- wymieniają cechy charakterystyczne stylu barokowego.
Przebieg zajęć
1.
2.
Pracę na lekcji przeprowadź metodą webquestu. Podziel klasę na 6 grup. Wszystkie grupy otrzymują instrukcje pracy ”Warszawski barok” (ODT, DOCX), z których warto skorzystać, by przygotować prezentację multimedialną. Młodzież sama wyszukuje informacje, dokonuje ich analizy i selekcji, po czym przygotowuje prezentację na zadany temat (jedna grupa – jeden obiekt architektoniczny). Ze względu na ograniczony czas na lekcji prezentacja powinna mieścić się w ok. 3-5 slajdach. W materiałach znajdziesz spis obiektów architektonicznych ”Obiekty barokwe w Warszawie” (ODT, DOCX) – tu wybór należy do ciebie.
3.
Końcowa faza lekcji poświęcona będzie wprowadzeniu poprawek, korekcie itp. Zobacz prace wszystkich grup, zapytaj o ewentualne problemy, doradź, wprowadź poprawki. Możesz również poprosić o udostępnienie materiału w sieci na tzw. wolnych licencjach.
Ewaluacja
Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:
- znają elementy kultury barokowej w Warszawie?
- potrafią je zlokalizować i opisać?
- potrafią pracować metodą webquestu?
- potrafią zaprezentować wyniki swojej pracy?
Opcje dodatkowe
Przypomnij, czym są wolne licencje i jaką rolę odgrywają we wzajemnej wymianie informacji. Możesz wyświetlić stronę: http://prawokultury.pl/publikacje/wolne-licencje/
wróć do spisu treściMateriały ?
- instrukcja pracy ”Warszawski barok” (ODT, DOCX) ,
- materiał pomocniczy ”Obiekty barokowe w Warszawie” (ODT, DOCX),
Zadanie dla ucznia ?
Słowniczek ?
- wolne licencje
- licencje, które odpowiadają definicji Wolnych Dóbr Kultury i respektują prawa użytkowników, czyli zezwalają na korzystanie, rozpowszechnianie, modyfikowanie oraz rozpowszechnianie modyfikacji utworu.
Czytelnia ?
- Karpowicz Mariusz (red.), Sztuka Warszawy, PWN, Warszawa 1985.