1%
Logo akcji 1%

Czy wiesz, że możesz nam pomóc rozwijać Edukację Medialną, przekazując 1% swojego podatku? To bardzo proste - wystarczy, że w zeznaniu podatkowym podasz nasz numer KRS 0000070056.

Dowiedz się więcej

x
Scenariusze zajęć, ćwiczenia, materiały

45m
Nie wymaga dostępu do Internetu
Bez Internetu

Ta lekcja jest częścią tematu Edukacja varsavianistyczna na poziomie szkoła ponadgimnazjalna.

Warszawski barok

wróć do spisu treści

Wiedza w pigułce ?

Do Warszawy sztuka baroku zawitała na przełomie XVI i XVII w. wraz z artystami z dworskiego kręgu króla Zygmunta III. Byli wśród nich architekci:

  • G. Rodondo,
  • M. Castelli,
  • G. Battista Gisleni,
  • C. Tencalla;

oraz rzeźbiarze i malarze.

Nurt ten preferował symetrię kompozycji i osiowość założeń urbanistycznych, co pokazują budowle:

  • Zamek Królewski,
  • Zamek Ujazdowski,
  • magnackie pałace na skarpie wiślanej.

W architekturze kościołów katolickich nowością stał się typ kontrreformacyjny z fasadą parawanową, czyli kryjącą skromniejsze często od niej rozmiary świątyni – kilkukondygnacyjną, o kilku przęsłach podziałów pionowych, przypominającą kilkustopniową piramidę schodkową. Przykłady to:

  • fasada reformatów na Senatorskiej,
  • fasada dominikanów na Freta.

Kościoły projektowano na tradycyjnym planie krzyża łacińskiego, najbardziej właściwym do głoszenia kazań dla dużej liczby wiernych; widoczne jest to w kościołach:

  • karmelitów bosych,
  • misjonarzy na Krakowskim Przedmieściu.

We wnętrzach pałacowych i kościelnych dominowały barwne marmury, złocenia i polichromie, jak w Sali Marmurowej na Zamku Królewskim.

Wspomniany nurt, zwany w Warszawie barokiem wczesnym albo wazowskim, przetrwał do początków panowania Jana III. Przełom XVII i XVIII w. to epoka baroku dojrzałego. Był on bardziej zróżnicowany od wczesnej fazy, spokojny w formach, w elewacjach budynków z przewagą przyściennych elementów pionowych, umiarkowanie ornamentacyjny, reprezentowany głównie przez projekty Tylmana z Gameren:

  • pałac Krasińskich,
  • pałac Paca na Miodowej,
  • pałac Gnińskich na Tamce,
  • kościół sakramentek przy Rynku Nowego Miasta.

Inni architekci tego okresu to Józef Piola, Józef Bellotti oraz Augustyn Locci.

Barok późny to epoka królów Sasów (1697-1763). Zrealizowano wtedy trzy wielkie założenia przestrzenne:

  • 880-metrowy Kanał Piaseczyński na Osi Zamku Ujazdowskiego,
  • Kalwarię Ujazdowską,
  • Oś Saską.

Barok saski wyróżniała stosunkowo obfita ornamentyka elewacji, ale często z użyciem tanich materiałów. Rozpowszechnił się znany już w XVII w. typ pałacu usytuowanego między dziedzińcem a ogrodem. Wprowadzano ażurowe ogrodzenie z bramami. Dziedzińce gospodarcze lokowano najczęściej z boku posesji. Ogrody kształtowano w stylu francuskim – były one rozplanowane osiowo, symetrycznie. Częste były rozmaite budowle ogrodowe. W pałacach i kamienicach często stosowano łamane dachy.

Końcowa faza baroku określana bywa jako rokoko, od stylu ornamentu stosowanego od połowy XVIII w. najpierw we wnętrzach, a później także na elewacjach budynków. Sztukatorskie lub formowane w tynku detale były znacznie skromniejsze i subtelniejsze niż w baroku dojrzałym, stosowane z daleko posuniętym umiarem, wykorzystujące motywy roślin, muszli lub wręcz abstrakcyjne:

  • kamienica Leszczyńskich (Prażmowskich),
  • altana w ogrodzie Pałacu Arcybiskupiego.
wróć do spisu treści

Pomysł na lekcję ?

Uczestnicy i uczestniczki, pracując metodą webquestu, przygotowują informacje na temat obiektów barokowych w Warszawie i tworzą prezentacje multimedialne w małych grupach. Lekcję warto poprzedzić wycieczką, podczas której młodzież zobaczy te miejsca i wykona własne fotografie, filmy, nagrania.

Cele operacyjne

Uczestnicy i uczestniczki:

  • wiedzą, w jaki sposób wybierać źródła i jak selekcjonować informacje (uwzględniając potrzeby informacyjne oraz cel wykorzystania informacji);
  • wiedzą, że należy oceniać wiarygodność informacji, biorąc pod uwagę różne kryteria, w tym wiarygodność źródła;
  • umieją łączyć i ulepszać informacje w różnych formach, zaczerpnięte z różnych źródeł;
  • znają zabytki baroku w Warszawie;
  • lokalizują je na mapie;
  • wymieniają cechy charakterystyczne stylu barokowego.

Przebieg zajęć

1.

Zapytaj o cechy stylu barokowego, a jeżeli wycieczka się odbyła, to poproś o szczególne uwzględnienie przykładów architektury baroku w Warszawie. Opowiedz o miejscach barokowych w stolicy. Wykorzystaj „Wiedzę w pigułce”. Tę część lekcji można pominąć lub skrócić, gdy wcześniej odbyła się wycieczka po barokowej Warszawie. Młodzież powinna na takiej wycieczce wykonać własne fotografie.

2.

Pracę na lekcji przeprowadź metodą webquestu. Podziel klasę na 6 grup. Wszystkie grupy otrzymują instrukcje pracy ”Warszawski barok” (ODT, DOCX), z których warto skorzystać, by przygotować prezentację multimedialną. Młodzież sama wyszukuje informacje, dokonuje ich analizy i selekcji, po czym przygotowuje prezentację na zadany temat (jedna grupa – jeden obiekt architektoniczny). Ze względu na ograniczony czas na lekcji prezentacja powinna mieścić się w ok. 3-5 slajdach. W materiałach znajdziesz spis obiektów architektonicznych ”Obiekty barokwe w Warszawie” (ODT, DOCX) – tu wybór należy do ciebie.

3.

Końcowa faza lekcji poświęcona będzie wprowadzeniu poprawek, korekcie itp. Zobacz prace wszystkich grup, zapytaj o ewentualne problemy, doradź, wprowadź poprawki. Możesz również poprosić o udostępnienie materiału w sieci na tzw. wolnych licencjach.

Ewaluacja

Czy po przeprowadzeniu zajęć ich uczestnicy i uczestniczki:

  • znają elementy kultury barokowej w Warszawie?
  • potrafią je zlokalizować i opisać?
  • potrafią pracować metodą webquestu?
  • potrafią zaprezentować wyniki swojej pracy?

Opcje dodatkowe

Przypomnij, czym są wolne licencje i jaką rolę odgrywają we wzajemnej wymianie informacji. Możesz wyświetlić stronę: http://prawokultury.pl/publikacje/wolne-licencje/

wróć do spisu treści

Materiały ?

wróć do spisu treści

Zadanie dla ucznia ?

Zadanie 1

Uzupełnij luki:

M. CastelliparawanowąSaskakrzyża łacińskiegomisjonarzy na Krakowskim Przedmieściukontrreformacyjny

Architekci związani z dworem Zygmunta III to: G. Rodondo, , G. Battista Gisleni, C. Tencalla; . W architekturze kościołów katolickich nowością stał się typ z fasadą . Kościoły projektowano na tradycyjnym planie najbardziej właściwymi do głoszenia kazań dla dużej liczby wiernych były kościoły: karmelitów bosych i . Jednym z najważniejszych założeń późnego baroku była Oś .

wróć do spisu treści

Słowniczek ?

wolne licencje
licencje, które odpowiadają definicji Wolnych Dóbr Kultury i respektują prawa użytkowników, czyli zezwalają na korzystanie, rozpowszechnianie, modyfikowanie oraz rozpowszechnianie modyfikacji utworu.

Zobacz cały słowniczek.

wróć do spisu treści

Czytelnia ?

  • Karpowicz Mariusz (red.), Sztuka Warszawy, PWN, Warszawa 1985.
wróć na górę