Ochrona danych osobowych

Dane osobowe to wszelkie informacje dotyczące danej osoby, które pozwalają na jej zidentyfikowanie. Niektóre informacje ogólne stają się danymi osobowymi dopiero w połączeniu z innymi. Osobę można zidentyfikować poprzez numer identyfikacyjny (PESEL) oraz szczegóły precyzujące jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, społeczne lub kulturowe (np. kolor oczu, wzrost, IQ, pochodzenie).

Dane osobowe są wartością samą w sobie. Określają one tożsamość jednostki, czyli to, kim ona jest.

Przetwarzanie danych to każda operacja, która jest na nich wykonywana, m.in. zbieranie, przechowywanie, usuwanie, udostępnianie czy opracowywanie danych w bazach. Podmiot, który decyduje o celach i środkach przetwarzania danych w określonym zbiorze to administrator danych. Administrator ma obowiązek informować, jakie dane przechowuje i jak je wykorzystuje, musi także udostępnić informacje o sobie i podać swoje dane kontaktowe (jest to tzw. obowiązek informacyjny). Przede wszystkim pamiętaj, że masz prawo do kontroli tego, jak i gdzie twoje dane są przetwarzane.

Dane osobowe wrażliwe dotyczą spraw intymnych, a ich przetwarzanie podlega szczególnym rygororom. Zestaw danych wrażliwych obejmuje m.in.:

Tych danych co do zasady nie wolno przetwarzać. Jest to możliwe jedynie w ściśle określonych w prawie przypadkach (np. szpitale przetwarzają dane o stanie zdrowia pacjentów) lub za pisemną zgodą osoby, której dane wrażliwe dotyczą.

Według Ustawy o ochronie danych osobowych z 1997 roku kontrolą przetwarzania danych zajmuje się Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO).

Ochrona danych osobowych jest częścią tzw. prawa do prywatności, które jest jednym z praw człowieka oraz dobrem osobistym. Ochrona prywatności jest szczególnie istotnym zagadnieniem w społeczeństwie informacyjnym. Z jednej strony warto chronić siebie poprzez pilnowanie dostępu do informacji o sobie. Z drugiej strony jednak wymiana informacji zakłada ujawnianie swoich poglądów i faktów z życia. Pamiętaj jednak, że prawo do prywatności oznacza także prawo do bycia samemu — w każdej chwili możesz wylogować się z sieci.

Pomysł na lekcję ?

Do dbania o ochronę danych obywateli powołany jest specjalny urząd, Generalny Inspektor Danych Osobowych. Czym dokładnie się zajmuje? Jakie są jego kompetencje? Czym różnią się dane od danych wrażliwych? Co jest daną osobową, a co nie? Zajęcia pomagają odpowiedzieć na te pytania.

Cele operacyjne

Przebieg zajęć

Poproś grupę o dobranie się w pary. Każdej parze daj jedną z wersji karty pracy „Ochrona danych — zadanie” (ODT, DOC) i poproś o jej rozwiązanie. Kiedy wszyscy skończą, czytaj kolejne dane i razem dyskutujcie nad odpowiedziami. W trakcie dyskusji możesz skorzystać z pomocy dla osoby prowadzącej „Ochrona danych — rozwiązanie” (ODT, DOC).

Podziel uczestników i uczestniczki na grupy 3-osobowe. Każdej grupie daj materiał pomocniczy „Dane wrażliwe” (ODT, DOC). Zwróć uwagę, że danymi wrażliwymi określa się dane, które wymagają szczególnej ochrony. Poproś grupy o wypisanie listy danych wrażliwych i sytuacji, kiedy te dane można przetwarzać.

Podziel uczestników i uczestniczki na 7 grup. Każdej grupie daj kopię materiału pomocniczego „GIODO” (ODT, DOC) i do wylosowania pasek z jednym z zadań z karty pracy „Zadanie” (ODT, DOC). Poproś grupy o przygotowanie kalamburu przedstawiającego zadanie, które wylosowali. Poproś kolejno grupy o przedstawienie swojego kalamburu, pozostałe grupy starają się zgadnąć, które z 7 zadań GIODO jest prezentowane przez grupę. Zasady kalamburu: nie można mówić, można pokazywać gestami i ciałem, moża rysować na tablicy.

Ewaluacja

Opcje dodatkowe

Podziel uczestników i uczestniczki na 3 grupy. Każdej grupie daj jedną część materiału pomocniczego „Dane osobowe” (ODT, DOC). Poproś grupy o uważne przeczytanie odpowiedzi na pytanie i przygotowanie krótkiego referatu, czy numer IP komputera, numer karty miejskiej i numer PESEL są danymi osobowymi. Poproś grupy o prezentację.

Materiały ?

Zadania sprawdzające ?

Słowniczek ?

obowiązek informacyjny: obowiązek powiadomienia konsumenta o cechach towarów lub podanie danych teleadresowych i informacji o stanie finansowym jednostki, dotyczy m.in. administratorów danych osobowych.

dane osobowe wrażliwe: dane osobowe, które podlegają szczególnej ochronie. Należą do nich informacje o rasie, pochodzeniu etnicznym, poglądach politycznych, przekonaniach religijnych, stanie zdrowia, przynależności partyjnej, związkowej lub wyznaniowej, kodzie genetycznym, nałogach, życiu seksualnym, skazaniach i orzeczeniach dotyczących mandatów i kar.

dane osobowe: wszelkie informacje dotyczące określonej osoby fizycznej (czyli zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania). Nie mamy do czynienia z danymi osobowymi wówczas, gdy informacja dotyczy instytucji (np. firmy), grupy osób, osoby fikcyjnej (np. postaci literackiej) czy takiej, której nie jesteśmy w stanie rozpoznać. Dane osobowe podlegają ochronie i nie mogą być zbierane bez odpowiedniej podstawy prawnej (np. zgody osoby, której dotyczą).

przetwarzanie danych osobowych: wykonywanie jakichkolwiek operacji na danych osobowych, takich jak np. zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, zwłaszcza gdy odbywa się w systemach informatycznych.

administrator danych osobowych: jednostka (osoba, podmiot gospodarczny, instytucja, itp.) decydująca i podejmująca działania związane z przetwarzaniem danych osobowych. Nałożony jest na nią obowiązek informacyjny (konieczność podania danych teleadresowych). Zobowiązana jest do staranności w przetwarzaniu danych w celu ochrony interesów osób, których dane posiada, oraz do aktualizowania danych i zaprzestania przetwarzania danych na żądanie.

Lekcja: Ochrona danych osobowych

Wiedza w pigułce ?