Reklama to informacja o produkcie, usłudze lub firmie. Ma na celu zapoznanie z nimi odbiorców oraz nakłonienie do zakupu konkretnej rzeczy. Za nadanie reklamy trzeba zapłacić. Według prawa (ustawy o radiofonii i telewizji i prawa prasowego) reklamy muszą być wyraźnie oznaczone i oddzielone od materiałów dziennikarskich.
Obok najpopularniejszych spotów (krótkich filmów i nagrań) i plakatów (zdjęć i ulotek) istnieją inne formy reklamy: sponsoring, lokowanie produktu, telesprzedaż.
Najczęściej staramy się nie zwracać uwagi na bloki reklamowe. Dlatego reklamodawcy próbują wykorzystać innego rodzaju środki przekazu (programy rozrywkowe, sportowe, artykuły prasowe, książki), w których „mimochodem” umieszczają informacje o reklamowanych towarach. Jeżeli nie zdajemy sobie sprawy, że obcujemy z reklamą, jesteśmy na nią bardziej podatni. Dlatego tak ważne jest, aby odbiorcy byli świadomi, z jakim rodzajem przekazu mają do czynienia, a media jasno o tym informowały i nie wprowadzały swoich odbiorców w błąd.
Reklama bez wyraźnego oznaczenia (odpowiedniego znaku graficznego, adnotacji, specjalnego nagłówka) to kryptoreklama (reklama ukryta). Mogą nią być banery sponsorów podczas wydarzeń sportowych i kulturalnych, gadżety i ubrania konkretnych firm w teledyskach, filmach czy serialach. Ukryta reklama jest zakazana przez prawo.
W internecie reklamy są wszechobecne. Są to nie tylko banery na portalach, lecz także „fałszywe” komentarze na forach zawierające informacje o jakiejś firmie i linki sponsorowane pojawiające się np. przy treści maila lub przy wyszukiwaniu informacji. Adserwery to programy wykorzystywane przez firmy marketingowe, które analizują to, co robimy w sieci. Dzięki temu na stronach, które odwiedzamy, mogą umieszczać interesujące nas reklamy, zwiększając ich skuteczność.
Reklama przybiera różne formy. Czym jest kryptoreklama? Na zajęciach uczestnicy i uczestniczki będą odróżniać kryptoreklamę od reklamy i innych treści. Będą mieli okazję podyskutować o reklamie w internecie.
Cele operacyjne
Uczestnicy i uczestniczki:
potrafią rozpoznawać reklamę;
znają różne rodzaje reklamy;
potrafią rozpoznać kryptoreklamę;
wiedzą, że twórcy reklam powinni przestrzegać obowiązku informacyjnego.
Przebieg zajęć
1.
Podziel uczestników i uczestniczki na grupy 4-osobowe. Każdej grupie rozdaj 2–3 egzemplarze prasy. Poproś grupy o wyrwanie z gazet przykładów reklam.
Zapytaj uczestników i uczestniczki:
Skąd wiedzieli, że to są reklamy? W jaki sposób rozpoznali je w gazetach?
Jak rozpoznają reklamę w telewizji i radiu?
W jaki sposób rozpoznają reklamę w internecie?
Jak rozpoznają reklamę w przestrzeni publicznej (w autobusach, na ulicy, w kinie)?
Czy zdarza im się mieć wątpliwości, czy mają doczynienia z reklamą?
2.
Podziel uczetników i uczestniczki na grupy 3-osobowe. Połowie grup rozdaj karty pracy „Kryptoreklama” (ODT, DOC) Wersję 1, drugiej połowie Wersję 2. Poproś grupy o dyskusję i rozwiązanie zadań. Poproś grupy o odczytywanie po kolei po jednym przykładzie i podawanie rozwiązania. Pytaj, czy inne grupy też tak rozwiązały ten przykład. W razie wątpliwości przedyskutujcie rozwiązania.
Pytania, które możesz zadać:
Dlaczego myślicie, że jest to kryptoreklama?
Co musiałoby zostać zmienione, żeby tą kryptoreklamę uznać za reklamę?
Czym musi wyróżniać się przekaz reklamowy, żeby nie był kryptoreklamą?
Opowiedz o obowiązku informacyjnym przy zamieszczaniu reklam. Treść reklamy musi być wyraźnie oddzielona od pozostałego materiału redakcyjnego. Również lokowaniu produktu musi towarzyszyć jasny komunikat (np. pojawiająca się ikona) — jest ono wtedy zgodne z prawem.
3.
Zapisz na tablicy zdanie: „W reklamie można wszystko”. Poproś uczestników i uczestniczki, żeby się zastanowili, czy zgadzają się z tym zdaniem. Poproś, żeby każdy wypisał 3–4 argumenty na popracie swojego zdania. Rozpocznij dyskusję.
Pytania, które możesz zadać:
Co się dzieje, jeśli poszukując informacji, natrafiamy na forach internetowych na kryptoreklamy, myśląc, że są to opinie użytkowników?
Jakie znacie przykłady treści, co do których trudno stwierdzić, czy są reklamą czy nie?
Czy kontrola reklamy w internecie jest możliwa?
Ewaluacja
Czy po przeprowadzeniu zajęć uczestnicy i uczestniczki:
potrafią rozpoznawać reklamę?
znają różne rodzaje reklamy?
potrafią rozpoznać kryptoreklamę?
wiedzą, że twórcy reklam powinni przestrzegać obowiązku informacyjnego?
jest każdy wkład w finansowanie usługi medialnej lub audycji, przez podmiot, który nie dostarcza usług medialnych i nie produkuje audycji, w celu promocji jego nazwy, firmy, renomy, działalności, towaru lub usługi, znaku towarowego.
lokowanie produktu
przekaz handlowy polegający na przedstawieniu lub nawiązywaniu do towaru, usługi lub ich znaku towarowego w taki sposób, że stanowią one element samej audycji.
adserwer
system informatyczny umożliwiający emisję i zarządzanie internetowymi kampaniami reklamowymi, a także raportowanie i analizę wyników kampanii. Nazwa utworzona z połączenia słów advertisement (ang. reklama) i serwer.
Młodzi kupują, poradnik Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych [PDF], [dostęp: 24.02.2013], Dostępny w Internecie: http://www.uokik.gov.pl/download.php?id=231.
Młodzi konsumenci i rynek. Podręcznik dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów [PDF], [dostęp: 24.02.2013], Dostępny w Internecie: http://www.uokik.gov.pl/download.php?id=232.
