1%
Logo akcji 1%

Czy wiesz, że możesz nam pomóc rozwijać Edukację Medialną, przekazując 1% swojego podatku? To bardzo proste - wystarczy, że w zeznaniu podatkowym podasz nasz numer KRS 0000070056.

Dowiedz się więcej

x
Scenariusze zajęć, ćwiczenia, materiały

45m
Nie wymaga dostępu do Internetu
Bez Internetu

Ta lekcja jest częścią tematu Prawo na poziomie gimnazjum.

Lekcja: Media a prawa człowieka i dziecka

wróć do spisu treści

Wiedza w pigułce ?

Po II wojnie światowej powstała nowoczesna koncepcja praw człowieka. Zakłada ona, że podstawową, naturalną i niezbywalną wartością jest godność jednostki. Prawa człowieka regulują kontakt obywatela z państwem. Ich przestrzeganie zapobiega m.in. dyskryminacji. Na tym przekonaniu oparte są przepisy wielu krajowych i międzynarodowych aktów prawnych, które nazywają i porządkują prawa człowieka. Do najważniejszych należą:

  • Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948)
  • Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (1966)
  • Europejska Konwencja Praw Człowieka (Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności 1953, w Polsce — 1993)
  • Konwencja Praw Dziecka (1989)
  • Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej (1997)
  • Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych (ratyfikowana przez Polskę w 2012)

Od czasu powstania tych dokumentów technologia bardzo rozwinęła się i zmieniła życie ludzi na całym świecie. Chociaż większość tych dokumentów nie odnosi się bezposrednio do istnienia nowych sposobów komunikacji, to należy przyjąć, że te same prawa człowieka obowiązują także w internecie. Szczególnie ważne, nie tylko w kontekście mediów, są następujące zapisy Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka:

  • art. 12. Nie wolno ingerować samowolnie w czyjekolwiek życie prywatne, rodzinne, domowe, ani w jego korespondencję, ani też uwłaczać jego honorowi lub dobremu imieniu.
  • art. 18. Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii.
  • art. 19. Każdy człowiek ma prawo do wolności opinii i swobodnego ich wyrażania; prawo to obejmuje swobodę posiadania niezależnych poglądów, poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i poglądów wszelkimi środkami, bez względu na granice.
  • art. 27. Każdy człowiek ma prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym społeczeństwa, do korzystania ze sztuki, do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw.

Konwencja o prawach dziecka dotyczy osób poniżej 18. roku życia. Ten dokument także gwarantuje prawa do własnych poglądów i wyrażania ich (art. 12), swobody myśli, sumienia i wyznania (art. 14), swobodnego zrzeszania się (art. 15) oraz ochronę przed ingerencją w życie prywatne (art. 16). Zapewnia także dostęp do informacji (art. 17). Podobny katalog praw podstawowych znajduje się w Europejskiej Kownencji Praw Człowieka czy polskiej Konstytucji.

Co z tego wynika? Nikt nie może ci mówić, jakie powinieneś mieć poglądy. Masz prawo być sam, kiedy tego chcesz. Twórz i korzystaj z internetu, aby dzielić się z innymi tym, co robisz.

wróć do spisu treści

Pomysł na lekcję ?

Technologie, takie jak internet czy telefony komórkowe, dają nowe możliwości. Ale też niosą ze sobą nieznane wcześniej zagrożenia. Jakie prawa człowieka odnoszą się do mediów, a zwłaszcza do komunikacji za pośrednictwem internetu? Które akty prawne odnoszą się do ochrony naszej aktywności, a jednocześnie prywatności w mediach? Zajęcia przybliżają uczestników i uczestniczki do odpowiedzi na te pytania.

Cele operacyjne

Uczestniczki i uczestnicy:

  • znają akty prawne odnoszące się do praw człowieka w mediach;
  • potrafią przyporządkować określone przepisy do sytuacji naruszających prawa człowieka w mediach;
  • wiedzą, że informacje w sieci jest łatwo rozpowszechniać i trudno usuwać;
  • podejmują refleksję na temat praw człowieka w internecie.

Przebieg zajęć

1.

Wprowadź temat praw człowieka w mediach. Wspomnij o prawie do prywatności, do tajemnicy korespondencji, do zachowania godności, do swobody wypowiedzi. Zapisz na tablicy zdanie: „Prawa człowieka w internecie wymagają szczególnej ochrony”. Wskaż 4 kąty na sali i wyjaśnij, co każdy z nich oznacza: bardzo zgadzam się, trochę zgadzam się, trochę nie zgadzam się, bardzo nie zgadzam się. Poproś uczestniczki o wybranie odpowiedniego kąta w zależności od tego, w jakim stopniu zgadzają się lub nie z podanym stwierdzeniem. Poproś każdą grupę o wypisanie na kartce swoich argumentów. Poproś grupy o prezentacje swoich argumentów. Podsumuj, że dzisiaj będziecie zajmować się prawami człowieka w mediach.

2.

Podziel uczestników i uczestniczki na grupy 4-osobowe. Rozdaj wydrukowany materiał pomocniczy „Historie” (ODT, DOC). Wypisz pytania na tablicy i poproś grupy o dyskusję nad nimi. Pytania:

  • Co się wydarzyło?
  • Co jest problemem?
  • Co można teraz zrobić?

Zachęć uczestników i uczestniczki do wymyślenia kilku rozwiązań problemu. Poproś grupy o znalezienie drugiej grupy, która miała inną historię. Poproś grupy o prezentację swojego przypadku drugiej grupie. Teraz wspólnie porozmawiajcie o rozwiązaniach problemów, wypisujcie na tablicy propozycje. Podsumuj proponowane rozwiązania. Zapytaj, dlaczego kiedy rodzice uczestniczek i uczestników byli w ich wieku, ten problem nie występował? Co wyróżnia współczesne środki komunikacji jak internet czy telefonia komórkowa?

3.

Uczestniczki i uczestnicy mogą pracować dalej w grupach, tak jak w ćwiczeniu 2. Rozdaj wydrukowany materiał pomocniczy „Przepisy” (ODT, DOC). Poproś grupy o znalezienie przepisów pasujących do historii, którą zajmowały się w ćwiczeniu 2. Poproś o wypisanie, jaki dokument (nazwa konwencji, konstytucja), który numer artykułu i jak odnosi się do sytuacji. Poproś grupy o prezentację wyników pracy. Poproś o wyjaśnienie przepisów własnymi słowami, a nie ich odczytywanie. Poprawne odpowiedzi znajdziesz w „Pomocy dla osoby prowadzącej - przepisy” (ODT, DOC).

Ewaluacja

Czy po przeprowadzeniu zajęć uczestniczki i uczestnicy:

  • znają akty prawne odnoszące się do praw człowieka w mediach? (—> Rozważ realizację lekcji modułu Normy w komunikacji.)
  • potrafią przypisać określone akty prawne do sytuacji naruszających prawa człowieka?
  • wiedzą, że informacje w sieci jest łatwo rozpowszechniać i trudno usuwać?
  • potrafią podjąć refleksję na temat praw człowieka w internecie?

Opcje dodatkowe

W ćwiczeniu 1 możesz rozważyć zastosowanie następujących stwierdzeń: „W internecie obowiązują inne prawa”, „W internecie można wszystko, bo każdy jest anonimowy”.

Ćwiczenie 2 możesz rozszerzyć o pytanie: „Jak można zapobiec takiej sytuacji?”, „Co poszczególne osoby z historii mogłyby zrobić?”.

Ćwiczenie 3 możesz rozszerzyć o dyskusję na temat blokowania nielegalnych treści w internecie. Rozdaj grupie materiał pomocniczy „Informacje w internecie” (ODT, DOC), która zawiera artykuł 14 Ustawy o świadczeniu usług drogę elektroniczną. Poproś o jego przeczytanie. Zapytaj uczestniczki i uczestników, jakie możliwości daje ten artykuł. W jaki sposób treści nielegalne, np. nieprawdziwe i obraźliwe informacje, które ktoś umieścił, mogą zniknąć z internetu?

wróć do spisu treści

Materiały ?

Materiał pomocniczy „Historie” (ODT, DOC)

Materiał pomocniczy „Przepisy” (ODT, DOC)

„Pomoc dla osoby prowadzącej - przepisy” (ODT, DOC)

Materiał pomocniczy „Informacje w internecie” (ODT, DOC)

wróć do spisu treści

Zadania sprawdzające ?

Zadanie 1

Uzupełnij luki w zdaniach następującymi słowami:

odpowiedzialnośćPowszechną Deklarację Praw Człowiekażycia prywatnegoprawo do ochrony wizerunkuKonwencja Praw Człowiekaustawą o ochronie danych osobowychKonwencja Praw DzieckaArtykuł 19

Z kilku obecnie używanych dokumentów regulujących prawa człowieka, jako najstarszą wymienić można . O prawie człowieka do wolności posiadania i wyrażania opinii mówi tego dokumentu. O prawa osób poniżej 18 roku życia dba .

Jeśli ktoś rozpowszechnia twoje prywatne zdjęcia bez twojej zgody, to w ten sposób narusza twoje prawo do poszanowania i .

Jeśli ktoś rozpowszechniał nieprawdziwe informacje o tobie w Internecie, zgodnie z masz prawo domagać się ochrony, która może polegać np. na żądaniu sprostowania, usunięcia informacji nieprawdziwych.

Europejska zwraca uwagę, że każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Nie oznacza to jednak, że można dowolnie obrażać i ubliżać innym osobom, ponieważ wolność pociąga za sobą też obowiązki i za naruszenie praw innych osób.

wróć do spisu treści

Słowniczek ?

prawa człowieka
zespół praw i wolności, które przysługują każdemu, bez względu na płeć, rasę, język, wyznanie, przekonania polityczne, pochodzenie narodowe i społeczne, majątek itp.
cyberprzemoc
(inaczej: agresja elektroniczna), stosowanie przemocy poprzez: prześladowanie, zastraszanie, nękanie, wyśmiewanie innych osób przy pomocy narzędzi typu elektronicznego, np. SMS, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne. Osobę dopuszczającą się takich czynów określa się stalkerem.
konwencja (prawo)
umowa międzynarodowa mająca skutki prawne.
konstytucja
(inaczej: ustawa zasadnicza), akt prawny, który zazwyczaj ma najwyższą moc prawną. W Polsce obowiązuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej uchwalona w 1997 roku.
dyskryminacja
traktowanie pewnych osób lub grup społecznych w inny sposób, zwykle mniej sprawiedliwy, niż innych osób i grup. W Konstytucji RP został zapisany zakaz dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym (art. 32).

Zobacz cały słowniczek.

wróć do spisu treści

Czytelnia ?

wróć na górę