Scenariusze zajęć, ćwiczenia, materiały

45m
Wymaga dostępu do Internetu
Internet

Ta lekcja jest częścią tematu Prawo na poziomie szkoła ponadgimnazjalna.

Lekcja: Standardy dostępności

wróć do spisu treści

Wiedza w pigułce ?

W 2012 roku Polska ratyfikowała Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Przywołuje ona Powszechną Deklarację Praw Człowieka i przypomina o tym, że wszyscy mają równe prawa oparte o poszanowanie godności każdej jednostki. Ze względu na ograniczenia osób niepełnosprawnych te prawa muszą być po prostu inaczej realizowane.

Wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych (Web Content Accessibility Guidelines) to baza dla wszystkich, którzy chcą skonstruować stronę internetową i stworzyć treści dostępne dla wszystkich użytkowników. Wskazówki te pomagają uniknąć dyskryminacji różnych grup odbiorców. Uwzględniają potrzeby osób mających problemy z widzeniem, słyszeniem, rozumieniem i tych, które korzystają z komputera w nietypowy sposób — bez użycia myszki.

12 wytycznych podzielono na 4 grupy odpowiadające czterem zasadom dostępności treści:

  • zrozumiałość — teksty są czytelne i łatwe w odbiorze; interfejs jest intuicyjny i logicznie zbudowany; trudno popełnić błąd przy jego obsłudze
  • bez przeszkód w obsłudze — strona jest możliwa w obsłudze przy użyciu klawiatury; nie ma limitów czasowych w korzystaniu; sekcje na stronie mają jednoznaczne tytuły i są logicznie podzielone; można pominąć szkodliwe dla wzroku i słuchu komunikaty
  • postrzegalność zmysłowa — treść ma swój odpowiednik: obrazom i filmom towarzyszą opisy tekstowe, głosowe, napisy, tłumaczenia na język migowy; prezentacja (zarówno kształt graficzny, jak i styl) treści nie wpływa na odbiór; informacje pierwszoplanowe nie zlewają się z tłem
  • solidne wykonanie — treść jest eksponowana za pomocą najnowszych technologii uwzględniających wytyczne dotyczące dostępności; do treści można dotrzeć różnymi drogami (urządzenia, oprogramowania)

W 2011 roku do ustawy o radiofonii i telewizji (tzw. medialnej) dodano zapis o tym, że co najmniej 10% audycji telewizyjnych powinno być udostępnianych wraz z audiodeskrypcją, napisami i tłumaczeniami na język migowy.

wróć do spisu treści

Pomysł na lekcję ?

Konstruowanie treści dostępnych dla wszystkich użytkowników nie jest prostym zadaniem. Dlatego powstał dokument Wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych opisujący zasady dostępności. Uczestnicy i uczestniczki zajęć zapoznają się z przykładowymi zasadami dostępności i będą mieli okazję przyjrzeć się, w jakim stopniu serwisy internetowe spełniają te kryteria. Przyglądać się będą również różnym tekstom. Jak pisać teksty zrozumiałe dla szerokiej grupy użtykowników? Czym charakteryzuje się tekst trudny do zrozumienia?

Cele operacyjne

Uczestnicy i uczestniczki:

  • wiedzą, że istnieją Wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych (WCAG) i potrafią o nich opowiedzieć;
  • znają regulację w polskim prawie dotyczącą dostępności treści;
  • potrafią przeglądać serwisy pod kątem spełniania kryteriów dostępności;
  • potrafią rozróżnić tekst skomplikowany od tekstu prostego do przeczytania.

Przebieg zajęć

1.

Zapytaj grupę, jakie znają treści dostępne dla użytkowników z różnymi potrzebami. Gdzie mogli zetknąć się z takimi treściami?

    Pytania pomocnicze:
  • Czy w telewizji są treści dostępne dla osób niesłyszących?
  • Jakie to są treści?

Przed zajęciami zapoznaj się z materiałem pomocniczym, „Art. 18a. Ustawy o radiofonii i telewizji” (ODT, DOC). Powiedz, że tzw. ustawa medialna, czyli ustawa o radiofonii i telewizji nakazuje, żeby 10% czasu nadawania zajmowały audycje dostępne dla osób niepełnosprawnych.

2.

Podziel uczestników i uczestniczki na 4-osobowe grupy. Daj każdej grupie materiał pomocniczy „Zasady dostępności” (ODT, DOC). Poproś grupy o przeczytanie zasad, zastanowienie się i porozmawianie o tym, czego dotyczą. Zapytaj uczestników i uczestniczki czy znają przykłady stron, które przestrzegają tych zasad, lub stron, które ich nie przestrzegają?

3.

Każdej grupie 4-osobowej z dostępem do komputera rozdaj kartę pracy „Ocena dostępności” (ODT, DOC) i poproś o ocenę jednego serwisu internetowego wybranego z listy i jednego dowolnego. Omówcie wspólnie, czym różniły się strony, które oceniliście wysoko, od tych, które były nisko ocenione.

4.

Poproś grupy o otworzenie strony www.logios.pl i sprawdzenie kilku różnych tekstów znalezionych w internecie. Poproś grupy o wyszukanie tekstów z różnym poziomem trudności. Zastanówcie się wspólnie, co powoduje, że tekst jest oceniany jako wymagający wyższego wykształcenia, a co decyduje, że wystarczające jest wykształcenie niższe. Pojawiające się pomysły zapisuj na tablicy.

Ewaluacja

Czy po przeprowadzeniu zajęć uczestnicy i uczestniczki:

  • wiedzą, że istnieją Wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych (WCAG) i potrafią o nich opowiedzieć?
  • znają regulację w polskim prawie dotyczącą dostępności treści?
  • potrafią przeglądać serwisy pod kątem spełniania kryteriów dostępności?
  • potrafią rozróżnić tekst skomplikowany od tekstu prostego do przeczytania?

Opcje dodatkowe

Ćwiczenie 2 możesz rozszerzyć o znajdowanie przez grupy dodatkowych informacji na stronie http://wcag20.widzialni.org/.

Alternatywnie ćwiczenie 3 możesz przeprowadzić, korzystając z rzutnika i jednego komputera. Wyświetl jeden serwis internetowy, zaproś przedstawicieli grup do nawigowania po serwisie. Wspólnie całą grupą spróbujcie ustalić oceny dla poszczególnych kryteriów.

Ćwiczenie 4 możesz rozszerzyć o ćwiczenie zmiany tekstu wymagającego studiów magisterskich na tekst dla szkoły podstawowej.

wróć do spisu treści

Materiały ?

Materiał pomocniczy „Zasady dostępności” (ODT, DOC)

Karta pracy „Ocena dostępności” (ODT, DOC)

Materiał pomocniczy „Art. 18a. Ustawy o radiofonii i telewizjii” (ODT, DOC)

wróć do spisu treści

Zadania sprawdzające ?

Zadanie 1

Przyporządkuj poniższe kryteria do jednej z 4 zasad dostępności treści:

Przeciągnij odpowiedzi i upuść w wybranym polu.
  • widoczność
  • funkcjonalność
  • zrozumiałość
  • solidność

  • informacje nietekstowe (zdjęcia i grafika, audio, video) mają alternatywne opisy, najczęściej tekstowe
  • tekst jest czytelny i zrozumiały
  • serwis można nawigować za pomocą klawiatury
  • treści i funkcje są łatwe do przewidzenia
  • alternatywne opisy tekstowe są połączone z wideo (zsynchronizowane)
  • informacje pierwszoplanowe nie zlewają się z tłem (kontrast)
  • treści nie wywołują ataków padaczki (treści migające)
  • informacje pierwszoplanowe można oddzielić od tła (wyłączyć dźwięk w tle, powiększyć tekst bez utraty jego widoczności)
  • serwis jest łatwy w nawigacji, odnajdywaniu treści, znajdowaniu swojego położenia w serwisie
  • treści, które są odtwarzane można zatrzymywać i wznawiać (są przyciski „pauza” i „play”)
  • serwis pomaga użytkownikom unikać błędów i wskazuje je
  • treść strony jest kompatybilna z różnym oprogramowaniem i różnymi urządzeniami

wróć do spisu treści

Słowniczek ?

dostępność
możliwość używania rzeczy, budynku lub strony www przez możliwie największą liczbę osób, niezależnie od ich umiejętności lub możliwości.
audiodeskrypcja
opis słowny warstwy wizualnej utworu.
interfejs
część systemu operacyjnego odpowiedzialna za komunikowanie się z użytkownikiem. Interakcja ta może odbywać się za pomocą tekstu i klawiatury, grafiki i kursora lub ruchów palca na ekranie - przetwarzane są sygnały użytkownika i maszyny.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
zbiór praw człowieka i zasad ich stosowania uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 10 grudnia 1948 roku w Paryżu. Tekst Powszechnej Deklaracji Praw człowieka ONZ jest nienaruszalny i nie może podlegać zmianom i poprawkom. Składa się z preambuły i trzydziestu artykułów, wymienia podstawowe prawa jednostki i wyznacza zasadę ich poszanowania przez prawo. Podstawowe prawa człowieka i ich zasady to: równość wszystkich ludzi pod względem godności i praw, zakaz różnicowania ludzi pod względem ”rasy, koloru, płci, języka, wyznania, poglądów politycznych i innych, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu”, prawo do życia, prawo do osobowości prawnej, prawo do sądu, prawo do życia osobistego i rodzinnego, prawo wyboru miejsca zamieszkania, prawo do obywatelstwa, zasada równości kobiet i mężczyzn, prawo do własności, wolność myśli, sumienia, wyznania, zgromadzeń i stowarzyszania się, uczestnictwa w życiu politycznym i społecznym, prawo do pracy, wypoczynku, dostępu do nauki, zdrowia, kultury.

Zobacz cały słowniczek.

wróć do spisu treści

Czytelnia ?

wróć na górę